Kunnen kleuters aan onderzoek doen?

Kleuters verkennen de wereld spelenderwijs. Maar dat ze ook systematisch experimenteren en conclusies kunnen trekken, werd betwijfeld. Misschien niet door ouders of begeleiders van jonge kinderen, maar wel door onderwijskundigen. Het weinige onderzoek dat er naar gedaan is, concludeerde namelijk dat kleuters maar wat doen. Na honderden uren knikkeren in de kleuterklas, stelt onderzoeker Joep van der Graaf het beeld bij: kleuters zijn echte onderzoekers.

Kinderen in groep 1-2 kunnen een experiment opzetten en uitvoeren op zo’n manier dat van de uitkomst geleerd kan worden. Ook kunnen kleuters bewijzen evalueren om tot de juiste conclusie te komen. Soms hebben ze er wel wat hulp bij nodig. Joep van der Graaf deed een van de eerste systematische onderzoeken naar ‘onderzoekend leren’. ‘Dan heb je het over een vraag als: wat zorgt ervoor dat deze hoge toren niet omvalt. Bij ontwerpend leren zou je het kind vragen: maak een hoge toren.’

Aangepaste proefopzet

Voor zijn onderzoek ontwierp Van der Graaf een dubbele knikkerbaan met vier variabelen waarmee kleuters verschillende vragen konden onderzoeken. Bijvoorbeeld welke bal verder komt, een zware of een lichte.
Hij spitste zijn aanpak toe op de kleuterleeftijd: de kleuters konden de knikkerbanen zelf instellen, de variabelen van de knikkerbanen werden expliciet benoemd en de kinderen mochten het materiaal vooraf bevoelen. Bovendien was er een stapsgewijze opbouw in het aantal variabelen van één naar vier, en er was feedback op hoe goed ze het op dat moment deden. Hij deed het onderzoek op scholen – met flink wat assistenten – bij honderd kleuters, die elk drie maal werden getest in groep 1 en 2.

knikkerbanen

‘Sommige kinderen gingen meteen systematisch aan het werk en begrepen kennelijk dat je de helling van de banen gelijk moet houden wil je een goede conclusie kunnen trekken. Door uitleg te geven over wat er wel of niet goed ging aan kinderen die niet vanzelf systematisch werken, kunnen ze tijdens het onderzoek leren over hoe je experimenten moet doen.’

Helpende vaardigheden

Van der Graaf ontdekte dat kleuters met betere zelfcontrole en een beter werkgeheugen, en kleuters met betere grammaticale vaardigheden, gemiddeld betere experimenten kunnen opzetten en beter conclusies kunnen trekken. ‘Voor woordenschat vond ik zo’n verband niet, wat op zich verrassend is omdat dat vaak als een maat voor intelligentie wordt gezien.’ Sterker nog, in onderzoek in het speciaal basisonderwijs vond Van der Graaf aanwijzingen dat deze moeilijk lerende kinderen óók wetenschappelijke vaardigheden ontwikkelen, alleen langzamer dan de kleuters op de ‘gewone’ basisschool.

Ook zelfstandig

Door een test met een speciaal ontworpen app kon Van der Graaf laten zien dat de kleuters ook zelfstandig kunnen ontdekken en onderzoeken. Met de app konden de kleuters natuurkundige principes ontdekken bij een glijbaan, een wipwap, en een slinger. De taak was om deze materialen zo in te stellen dat er een drankje of een hapje aan een nijlpaard gegeven kon worden. Wel zag hij hier zag hij grote verschillen in de gebruikte strategie: er waren kleuters die veel verkenden en weinig efficiënt gedrag lieten zien en andersom.
Na het afronden van zijn promotieonderzoek is Van der Graaf nu bezig met vergelijkbaar onderzoek dat is gericht op kinderen vanaf groep 6, en hij werkt aan twee projecten met een digitale leeromgeving om onderzoekend te leren.

Bron: Radboud Universiteit

Als je regelmatig en graag goed nieuws leest, dan is nu een goed moment om ons te steunen. Goed Nieuws is gratis toegankelijk voor iedereen en wordt gefinancierd door lezers. Elke bijdrage, hoe groot of klein ook, geeft voeding aan onze journalistiek en verzekert de toekomst van goednieuws.be. Steun Goed Nieuws al vanaf 1 euro – het duurt maar een minuutje. Dank je.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Recente berichten

Onze sponsors

Jouw logo hier?

Goed Nieuws werkt op basis van vrijwilligers. Om onze kosten te dekken, zijn wij op zoek naar sponsors.

Herken je jezelf in de visie van Goed Nieuws en wil je sponsor worden? Neem dan contact met ons op.

Meer
berichten