Studenten uit voormalige Sovjetlanden versnellen de democratisering in hun thuisland als ze in het buitenland hebben gestudeerd. Dat buitenland is met name Europa en de VS en gaat veel minder op voor Rusland, zegt professor vergelijkende onderwijsstudies Maia Chankseliani van Oxford University.
De samenleving wordt in grote mate bepaald door mobiliteit. Grenzen oversteken houdt in dat nieuwe kennis wordt opgedaan en mensen zich openstellen voor nieuwe ideeën en manieren van denken. Mensen trekken weg om verschillende redenen. Onderwijs is er daar een van.
Open politieke gemeenschappen
Internationale studenten hebben heel uiteenlopende voorgeschiedenissen. Voor ze aan hun reis naar een buitenlandse universiteit beginnen, waren ze vaak lange tijd blootgesteld aan beperkte ideeën op sociaal en politiek vlak.
In veel landen koesteren de universiteiten open politieke gemeenschappen. Interacties worden gestimuleerd zodat studenten kunnen nadenken over de socio-politieke cultuur van zowel het thuis- als het gastland. Voor sommigen is de ervaring zo krachtig dat het hun manier van denken over liberale waarden en werkwijzen, alsook hun bijdrage aan de gemeenschap, sterk beïnvloedt.
Op deze manier ontwikkelen universiteiten het kritisch bewustzijn van studenten en hun bereidheid om te participeren aan het openbare leven. Zulke potentieel transformatieve ervaringen kunnen veranderingen in de bredere sociale en politieke cultuur thuis stimuleren, als ze gedeeld worden door een kritische massa.
Democratische ontwikkeling
De voormalige Sovjetlanden vormen een interessante context om de link tussen buitenlandse studenten en politieke hervormingen te toetsen. Het is een natuurlijk experiment dat sinds de vroege jaren 1990 is begonnen.
Toen de Sovjet-Unie uiteenviel, zaten deze landen allemaal op hetzelfde niveau van sociale en politieke ontwikkeling. De diverse paden naar ontwikkeling die deze landen hebben gekozen, hielden een verschil in wat betreft de bewegingsmogelijkheden voor studenten en de democratische ontwikkeling.
De Intelligence Unit van The Economist, een maat voor democratie, is gebaseerd op vijf categorieën: het verkiezingsproces en pluralisme, burgervrijheden, het functioneren van de overheid, politieke participatie, politieke cultuur. Volgens deze ranglijst worden drie voormalige Sovjetstaten ingedeeld als gebrekkige democratieën: Estland, Litouwen en Letland. Vijf landen worden geclassificeerd als hybride democratieën: Moldavië, Georgië, Oekraïne, Kirgizië en Armenië. Zeven staan ingedeeld als autoritaire regimes: Wit-Rusland, Rusland, Kazachstan, Azerbeidzjan, Tadzjikistan, Oezbekistan en Turkmenistan.
Studeren in het buitenland
Door de economische ontwikkeling van post-Sovjetlanden tijdens de afgelopen drie decennia, is migratie toegenomen. Ook meer studenten zoeken een studieplek in het buitenland. Mijn onderzoek toont aan dat in deze regio de landen met hogere aantallen studenten in Europa en de VS, een hoger niveau van democratische ontwikkeling hebben bereikt.
Het aantal studenten uit de voormalige Sovjetlanden dat naar Europa en de VS ging studeren, is sinds de jaren negentig constant toegenomen. Er zijn nu ongeveer 119.000 studenten uit deze regio die een opleiding in Europa volgen en 12.500 studenten in de VS.
Maar er zijn meer studenten die in Rusland gaan studeren dan in Europa en de VS samen. Rusland blijft met 150.000 studenten uit de ex-Sovjetlanden, de meest populaire bestemming.
Rusland bereidwillig
De populariteit van Rusland kan worden verklaard door de oude politieke en economische rol die het land heeft gespeeld – zowel in de periode van het Russische rijk als de USSR. Rusland is groot, rijk, er is een overeenkomst qua taal, en het land is bereidwillig. Het land biedt namelijk staatsbeurzen voor studenten uit de vroegere Sovjetstaten. Een beurs dekt het inschrijvingsgeld en kosten om te leven. Mijn analyse toont aan dat voormalige Sovjetlanden met meer studenten in Rusland, minder democratisch zijn.
De landen met hogere ranking op de democratieladder, hebben grote aantallen politieke leiders, presidenten of premiers die hun studies hebben gedaan in Europa of Amerika. Landen met lagere niveaus van democratie hebben meer politieke leiders die in Rusland studeerden.
Studeren in het buitenland kan, natuurlijk, behulpzaam zijn om studenten meer begrip te geven over burgervrijheden en het electorale proces. Op dezelfde manier kunnen universiteiten in verschillende landen studenten beïnvloeden in hun ideeën over politieke participatie en politieke cultuur. Deze “leertijd” is essentieel om democratisering te faciliteren als de studenten uiteindelijk hun studies beëindigen en terug naar huis keren.
Bron: The Conversation