Het idee van kustbewoners in Myanmar om hun mangrovebossen te herstellen, blijkt een groot succes. Het initiatief levert extra inkomen op voor de lokale bevolking én biedt een belangrijke troef in de strijd tegen de klimaatverandering.
Marinebioloog Htay Aung geniet van het uitzicht. De 63-jarige hoogleraar zit aan de voet van een Boeddhabeeld op een heuvel in Ayyerwady, een kustregio in Myanmar, op 185 km van Rangoon. Een dicht mangrovebos schittert in de ondergaande zon. Hij is trots op dit prachtige stuk herwonnen groen, dat de naam Thor Heyerdahl Klimaatpark kreeg.
Het park staat symbool voor vooruitgang en levensvreugde. “Drie jaar lang hebben we hard gewerkt om deze bomen te planten. Nu zijn ze flink aan het groeien en binnenkort zullen ze een enorme troef zijn voor onze dorpsbewoners”, zegt hij, wijzend naar het bos en de huizen als stipjes aan de horizon, het vissersdorp Shwe Thaung Yan.
Schade hersteld
Het mangrovebos in Myanmar beslaat 2557 vierkante kilometer en is daarmee bijna zo groot als Luxemburg. Op sommige plekken werd het fel uitgedund om plaats te maken voor de garnalenkweek, en ook de houtkap richtte schade aan. Volgens een recente studie door het trio verliest Mayanmar zo’n 21 vierkante kilometer aan mangrovebos per jaar. Rond Shwe Taung Yan bleef nog maar een kwart van de oorspronkelijke mangrovebossen over.
Tot de lokale bevolking in actie kwam. Net voor de start van het regenseizoen in 2015 kwamen een paar honderd mannen, vrouwen en jongeren samen in het naburige dorp Myagi. Met rubberlaarzen en een schoudertas vol mangrovescheutjes sloegen ze aan het planten. Vele uren per dag stopten ze de scheuten in de modderige grond, die door eb en vloed erg vruchtbaar is. Dat eerste jaar plantten ze 700.000 scheuten op een gebied van 3 vierkante kilometer.
Sindsdien wordt deze traditie in ere gehouden en herbebossen ze de mangroves elk jaar. Tegen eind oktober vorig jaar hadden ze samen met twee naburige dorpen zes miljoen mangrovebomen geplant, samen goed voor 9 vierkante kilometer bos – een gebied vier keer zo groot als Monaco Stad.
Satellietbeelden
De aanplantingsactie werd geleid door Aung en twee experts in mangrove-onderzoek en herstel van mariene ecosystemen, Uboni en Aung Aung Myint. Samen hebben ze zich aangesloten bij de Worldview International Foundation (WIF); een Noorse stichting mede opgericht door Arne Fjortoft, voormalig journalist, nu politicus en bekend milieu-activist.
Uboni: “Aan de hand van satellietbeelden die we nauwkeurig bestudeerden, brachten we de meest beschadigde gebieden in kaart. We deelden die informatie met de dorpelingen. Iedere groep kreeg een zone toegewezen om te herbebossen.”
De nieuwe organisatie WIF werkt samen met het Ministerie van Milieu en Natuurbehoud in Myanmar en met twee toonaangevende universiteiten, Myeik en Pathein. Die laatste doet onderzoek naar mariene biologie en heeft een gebied van 7 vierkante kilometer ter beschikking gesteld voor de aanplanting van mangrovebossen
Klimaatverandering
Mangroves maken maar 0,7 procent uit van alle bossen op aarde. Toch kunnen ze 2,5 keer zoveel CO2 opslaan als wat de mens jaarlijks produceert. Een studie uit 2017 schat de totale hoeveelheid aan CO2 die wordt vastgehouden door mangroves op 4,2 miljoen ton. Als deze massa vrijkwam zou dat het equivalent zijn van de jaarlijkse CO2-uitstoot van China en de Verenigde Staten samen.
Een andere studie wees uit dat de mangroves van Myanmar – die 3 procent uitmaken van alle mangroves ter wereld – veel potentieel hebben in het kader van het internationale Blue Carbon initiatief. Het behoud van de mangroves kan immers verdere CO2-emissies voorkomen en toekomstige CO2-opslag verzekeren door herstel. Deze CO2-uitstootvermindering in Myanmar ligt helemaal in lijn met het Akkoord van Parijs en het Klimaatverdrag, volgens de studie.
Cameron Keith Richards, hoogleraar aan de Southern Cross universiteit in Australië, bezocht in 2016 het Thor Heyerdahl Klimaatpark om het mangroveherstel en de CO2-opslag te beoordelen. Zijn evaluatierapport bevestigt dat het klimaatpark 4,3 miljoen ton CO2-opslag verzekert in de komende twintig jaar. Zijn verslag zorgde ervoor dat het project in aanmerking kwam om de CO2-opslagcapaciteit op de markt te brengen.
Ontwikkeling
In het dorp Shew Tang zorgt vooral de visvangst voor het inkomen van de elfduizend inwoners. Het mangroveproject heeft geleid tot extra inkomensbronnen en nieuwe vaardigheden: tijdens het moessonseizoen, wanneer er weinig kan gevist worden, verdienen de dorpelingen geld door mangrovescheuten te planten in de omringende bossen. De dorpsvrouwen zijn ook gestart met een zeevruchtenkwekerij. Met 55 leden gebruiken ze een voormalige mangrovescheutenkweekplek nu om in de mangrove gevonden schelpdieren op te kweken. Door de getijdenwerking groeien de schelpen snel.
Shwe Sandar Oo, coördinator van het zeevruchtenfarmproject: “Dit initiatief vraagt geen investering en is dus een welkome inkomensbron voor de lokale vrouwen. De kweekplek is gratis, de schelpen zijn gratis en we hebben de vrouwen in contact gebracht met kopers.” Hoteliers uit Chaung Tha, een populaire badstad, zijn geïnteresseerd in verse en vlezige zeevruchten en bieden zo’n halve euro per stuk voor de schelpen.
Thein Thein Nwe, een van de kwekers, stelt dat het die nulinvestering is die haar over streep trok om in het collectief te stappen. Nwe’s oudste dochter verliet de schoolbanken toen ze niet naar het vijfde middelbaar mocht. De 42-jarige vissersvrouw hoopt met de nieuwe inkomsten privé-bijles voor haar dochter te kunnen betalen zodat ze terug kan studeren. Vele dorpelingen in Myagi kregen van het WIF kookfornuizen en lampen op zonnecellen. Het dorp heeft nu ook een mediacenter waar kinderen computerinitiaties krijgen, maar ook fotografieles kunnen volgen en leren borduren. Het WIF geeft beloftevolle meisjesstudenten ook studiebeurzen.
De weg vooruit
In 2019 plannen de dorpelingen in She Thaung Yan hun grootste aanplanting ooit, tot 2 miljoen mangrovebomen. Uboni: “Daarmee zal het herstel van het bos rond zijn en zal het mangrovegebied 300 miljoen ton CO2 opslaan. Daarna starten we met de herbebossing in het gebied rond Rangoon en de rivierdelta in de deelstaten Bago en Mon.”
Aung van zijn kant focust op het onderwaterleven en maakt plannen voor het behoud van het zeegras en het koraalrif rond Swhe Thaung Yan. “Het zeegras stockeert nog veel meer CO2 dan de bomen op het land en in de mangrove. Het is ook het voedsel van de zeekoe, een ernstig bedreigde diersoort. Met de hulp van het WIF en de universiteit van Pathein willen we daarom een beschermd marien park creëren rond ons dorp.”
De rector van de universiteit sluit zich bij hem aan: “Onze universiteit moet de drijvende kracht zijn achter het herstel van het ecosysteem van onze kustwateren”, stelt rector Hla Bu.
Volgens Arne Fjortoft kunnen de nodige financiële middelen daarvoor gehaald worden uit de afkoop van de CO2-opslag in de mangrovebossen. De herbebossing, bijscholingen, schelpenkwekerijen en bescherming van het kustecosysteem dienen volgens hem samen één groot doel: “Waar we naartoe willen is duurzame ontwikkeling voor twaalf miljoen kustbewoners in Myanmar.”