De Vrije Universiteit Brussel, VITO en Diabetes Liga starten het online citizen science project ‘Oog voor Diabetes’. Het project wil de hulp van burgers inschakelen om een computerprogramma te maken dat de symptomen van de oogziekte retinopathie leert herkennen.
Retinopathie is een oogziekte die ook diabetici treft. Eens het computerprogramma op punt staat, kan dit drempelverlagend zijn voor eenvoudiger onderzoek naar diabetische retinopathie, bv. bij de huisarts, apotheker of opticien. Personen bij wie indicaties voor de ziekte worden ontdekt, kunnen dan tijdig naar een oogarts doorverwezen worden. Hoe vroeger de ziekte wordt ontdekt, hoe beter ze kan worden behandeld. Om de software scherp te stellen zoeken de onderzoekers nog deelnemers aan het citizen science project!
In België komen 1 miljoen mensen met hoge bloedsuikerwaarden in aanmerking voor preventie en behandeling van diabetes. Het teveel aan suikers in het bloed bij personen met diabetes richt onder meer schade aan in de kleine bloedvaten van het netvlies of retina. Dit kan leiden tot diabetische retinopathie. De eerste fases van diabetische retinopathie gaan vaak ongemerkt voorbij omdat de patiënten geen klachten of verminderd gezichtsvermogen hebben. Toch is het belangrijk dat de diagnose zo vroeg mogelijk gebeurt: de schade aan het netvlies kan niet meer hersteld worden en als de ziekte onbehandeld blijft, kan ze tot verlies van het gezichtsvermogen leiden.
Diabetische retinopathie treft ongeveer 1 op de 3 personen met diabetes en het risico op netvliesschade neemt toe met de duur van de ziekte. 85 tot 95% van de personen die langer dan 20 jaar diabetes hebben, ontwikkelen diabetische retinopathie.
MONA: artificiële intelligentie om oogziektes op te sporen
VITO, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, ontwikkelt nu software die in staat is om foto’s van het netvlies te analyseren en symptomen van diabetische retinopathie te herkennen, MONA genaamd. De ambitie is om MONA in de toekomst in te zetten in eerstelijnsscreening bij de opticien, huisarts of apotheker. Die kunnen vervolgens personen met een indicatie voor de ziekte doorverwijzen voor verder onderzoek door de oogarts. Zo wordt diabetische retinopathie sneller opgespoord en komt er in een preventieve aanpak betere samenwerking in de gezondheidssector.
Burgerwetenschap a.k.a. citizen science: niet-experten worden wetenschappers
Om de artificiële intelligentie achter MONA verder scherp te stellen, zijn duizenden netvliesfoto’s nodig waarop de kenmerken van diabetische retinopathie door een mens worden aangeduid. Deze geanalyseerde foto’s dienen als lesmateriaal om de software te verbeteren.
De netvliesfoto’s die nog moeten geanalyseerd worden zitten klaar in een publieke databank. Oog voor Diabetes roept hiervoor de hulp in van burgerwetenschappers – geen gespecialiseerde academici, maar gewone burgers zonder voorkennis. Meer dan een computer en een internetverbinding heb je niet nodig om burgerwetenschapper te worden. De online applicatie van het project leert je stap voor stap om de symptomen te herkennen en aan te duiden. Elke geanalyseerde foto leert MONA om preciezer en efficiënter te werken.
Bewustzijn creëren
Vandaag heeft 1 op 12 Belgen diabetes en dat aandeel stijgt snel. Tegen 2030 verwacht men dat dit cijfer zal oplopen tot 1 op 10. Wereldwijd zullen er in 2030 meer dan 500 miljoen personen diabetes hebben.
Oog voor Diabetes wil bewustzijn creëren bij de bevolking. In de eerste plaats bij de personen met diabetes: het is heel belangrijk dat er jaarlijks een oogonderzoek plaatsvindt bij de oogarts. In de praktijk volgt nauwelijks 1 op 3 deze aanbeveling.
