ILVO, HOGENT en TRIAS begeleiden een lokale Peruaanse landbouwcoöperatie en universiteit bij het optimaliseren van de semi-industriële productie van hun traditionele tunta’s – witte gevriesdroogde aardappelen die een belangrijke plaats innemen in het dagelijkse dieet van de lokale bevolking.
Door de klimaatverandering zijn de aardappelboeren in Kishuara (Peru) genoodzaakt de productie te verhuizen van de plateau’s in het Andesgebergte naar een kleine tunta-fabriek. Maar de eindkwaliteit van deze nieuwe tunta’s evenaart voorlopig niet die van de traditionele. ILVO en HOGENT bieden tijdens het 2 jaar durende Noord-Zuid VLIRUOS project OPTITUNTA hun expertise aan om de knelpunten in het productieproces op te lossen. Ontwikkelingssamenwerkingsorganisatie TRIAS faciliteert.
Traditioneel vriesdrogen van de knollen in het Andes hooggebergte wordt moeilijker
Peru is een van de grootste aardappelproducerende landen ter wereld. Onder meer in de regio van Kishuara (Andesgebied) bestaat al sinds de INCA-tijd een natuurlijke bewerkingstechniek om aardappelen te bewaren. Lokale telers brengen ze boven een bepaalde hoogtegrens en laten ze vriesdrogen in de ijskoude berglucht. Daarna worden ze ondergedompeld in stromend water en opnieuw gedroogd in openlucht. Het resultaat zijn witte gevriesdroogde aardappelen of tunta’s, een belangrijk basisingrediënt voor de lokale bevolking.
Joylene Dumarey (TRIAS): ‘Het is een manier om de kleinere aardappelen die niet verkocht worden op de versmarkt te valoriseren.’ Maar door de klimaatopwarming worden de lage nachttemperaturen die essentieel zijn voor het tunta-verwerkingsproces de jongste jaren niet of nauwelijks bereikt, wat leidt tot grote verliezen en het levensonderhoud van honderden landbouwgezinnen bedreigt. In Kishuara hebben de boeren zich daarom verenigd in een coöperatie Coopagros en met de hulp van TRIAS een kleine tunta-fabriek gebouwd, uitgerust met semi-industriële apparatuur zoals een vrieskamer, waterbekkens en een droogplaats.
OPTITUNTA: semi-industrieel productieproces op punt zetten en expertise delen
TRIAS begeleidt de lokale boerencoöperatie met zijn 260 leden al enige tijd. In een vorig project (Coalición Chuño – gerealiseerd met steun van o.a. de Provincie West-Vlaanderen) kwam er hulp bij de bouw van de fabriek en de installaties. Nu draait de samenwerking rond optimalisatie van het aardappelverwerkingsproces. Nathalie Bernaert (ILVO): ‘De eindkwaliteit van de tunta’s uit de fabriek is voor verbetering vatbaar. Zowel het invriezen als het onderdompelen en het drogen moet verder onderzocht en geoptimaliseerd worden.’
ILVO, HOGENT en TRIAS starten daarom samen met de lokale universiteit UNAJMA en de coöperatieve Coopagros het VLIRUOS project OPTITUNTA op. VLIRUOS is een financieringsprogramma voor samenwerking tussen Vlaamse kennisinstellingen en projecten in het Zuiden met als doel innovatieve oplossingen te formuleren voor globale en lokale uitdagingen. Twee jaar lang gaan de partners samenwerken om productieproces in de fabriek op punt te stellen én tegelijk de studenten en professoren van UNAJMA met de nodige kennis te voeden zodat zij nadien een adviserende rol kunnen opnemen voor de lokale boeren. Dit alles moet leiden tot een gevriesdroogde aardappel van topkwaliteit die jaarrond geproduceerd kan worden, ook tijdens het regenseizoen.
21-25 januari: kick-off in Peru
Finaal moet dit de tunta-boeren een sterkere marktpositie opleveren. Om ook dit laatste punt te verzekeren werd tijdens de kick-off van het project in januari ter plaatse toenadering gezocht tot CIP (The International Potato Center). Die organisatie beschikt over veel kennis van het traditionele tunta-proces en de nodige kwaliteitsparameters, maar voerde enkele jaren geleden ook een marktstudie uit naar de tunta. CIP is bereid die kennis te delen en het OPTITUNTA project op die manier te ondersteunen.
Marianne De Meerleer (HOGENT): ‘Door voor de kick-off naar Peru te reizen, konden we als Belgische onderzoekers het productieproces in de tunta-fabriek beter bestuderen en de grootste knelpunten identificeren.’ Verder hebben de partners een concreet actieplan uitgestippeld en de nodige afspraken gemaakt, zodat alle neuzen de komende 2 jaar in dezelfde richting staan.
