Hoe beïnvloedt de zeer lokale omgeving (bos, water, bebouwing, …) het weer? Dat gaan de UGent en meer dan 30.000 leerlingen uit 47 scholen onderzoeken.
Vlaamse scholen reageerden massaal op de oproep van UGent-onderzoekers om interessante locaties voor weerstations voor te stellen en zo mee te werken aan het VLINDER-project (VLaanderen IN DE weeR).
Niet minder dan 160 secundaire scholen dienden een of meerdere voorstellen in. Uit de 444 voorgestelde locaties selecteerden de onderzoekers er 52, die ze zelf aanvulden met 4 extra locaties in relevante omgevingen waarvoor geen geschikte voorstellen werden ingediend. In totaal zullen Vlaamse scholieren dit najaar 56 VLINDER-weerstations bouwen, verspreid over heel Vlaanderen en Brussel.
Van De Panne tot Maaseik, van duinen tot industriegebied
Het op die manier gevormde VLINDER-meetnetwerk is uniek in de wereld, en doet de onderzoekers nu al watertanden. De zeer grote diversiteit aan meetlocaties en spreiding over een relatief groot gebied, maken het mogelijk om heel wat onderzoeksvragen over het weer te beantwoorden.
Zo zal het VLINDER netwerk een gedetailleerd beeld geven van het hitte-eilandeffect in Vlaanderen en Brussel. Dat effect houdt in dat het in grote steden vooral tijdens heldere en windstille nachten warmer blijft dan op het omliggende platteland. Het verschil kan oplopen tot 8° Celsius. Beperkt dit fenomeen zich tot de grote steden of treedt het ook op in kleinere stadjes of zelfs dorpen?
Zowel in de drie grootste steden (Brussel, Antwerpen en Gent) als in een aantal kleinere steden (bv. Ieper, Sint-Truiden, Mechelen,…) zijn stedelijke VLINDER meetpunten voorzien. Ook het milderende effect van groen op hitte zal bestudeerd worden door metingen in groene stedelijke oases (bv. de Antwerpse Zoo) te vergelijken met metingen in nabijgelegen dichtbebouwde omgevingen.
Het effect van water op het microklimaat zal onderzocht worden met metingen op eilandjes, langs rivieren en bij het uitgestrekte waterspaarbekken van Kluizen (Evergem).
Er zal gemeten worden in duinengebied aan de Kust (De Panne en De Haan) maar er komt ook een VLINDER weerstation bij de hoogste Vlaamse landduin gelegen in Limburg (Oudsbergen). De samenwerkingen die scholen spontaan opzetten met bedrijven en natuurorganisaties laat toe om ook in industriële omgevingen (bv. bij VOLVO in het Gentse havengebied) en in uitgestrekte natuur- en bosgebieden (bv. in Noord-Limburg) te meten.
Een gedetailleerd overzicht per provincie van de geselecteerde scholen en locaties kan hier gevonden worden:
VLINDER in Vlaams-Brabant en Brussel
Citizen science als meerwaarde
De onderzoekers waren aangenaam verrast door de interesse, creativiteit en ondernemingszin van de scholen. De samenwerking met niet-wetenschappers, citizen science genoemd, betekent een grote meerwaarde voor de dankbare onderzoekers. De scholen maken niet enkel de enorme logistieke operatie haalbaar, maar brachten met hun voorstellen ook cruciale kennis over de plaatselijke omgeving in, waardoor nu de best mogelijke locaties gebruikt kunnen worden.
Tegelijk blijkt uit het succes van dit project dat ook scholen de meerwaarde van dit soort samenwerkingen erkennen. Leraren en leerlingen komen van heel nabij in contact met echt wetenschappelijk onderzoek, en kunnen – naast de speciaal ontwikkelde lespakketten over weer en klimaat – ook zelf aan de slag gaan met de publiek beschikbare real-time data van alle weerstations.
Over VLINDER
Het VLINDER-project is een initiatief van de vakgroep Fysica en Sterrenkunde van de Universiteit Gent, en wordt mee gefinancierd door de Vlaamse overheid in het kader van de oproep Citizen science. Om het project zo succesvol mogelijk te maken wordt het gedragen door verschillende partners met wetenschappelijke, technologische en/of educationele expertise, waaronder het KMI, AllThingsTalk, VITO en Technolopolis.
Dezelfde onderzoekers bestudeerden eerder al het hitte-eilandeffect in Gent. Het VLINDER-project bouwt voort op de expertise die daar werd opgedaan.
Info: www.vlinder.ugent.be
