In 2018 voerde VAD voor de 7de keer een enquête over alcohol- en druggebruik uit bij bijna 700 bezoekers van clubs, dance-events en festivals. Bij de meerderheid van de respondenten is dat gebruik beperkt. Er zijn enkele tendensen, maar behalve voor alcohol zijn er geen indicaties dat een manifeste groep grote gezondheidsrisico’s neemt. Integendeel, uitgaan en druggebruik gebeuren steeds meer op een gezondheidsbewuste manier. Repressieve maatregelen lijken amper impact te hebben op het druggebruik tijdens het uitgaan.
Gebruik van de meeste illegale drugs daalt
Alcohol is met afstand het vaakst gebruikte middel. Bijna iedereen drinkt het, het regelmatige alcoholgebruik stijgt al enkele jaren op rij en driekwart van de mensen die uitgaan vertoont indicaties voor risicovol alcoholgebruik. Cannabis is de tweede meest gebruikte drug bij de bevraagde Vlamingen die uitgaan, met ongeveer één op de zeven die dit minstens één keer per week gebruiken.
‘Klassieke’ uitgaansdrugs, zoals xtc, amfetamines en cocaïne, zijn geen onbekende voor een deel van de uitgaanders, maar regelmatig gebruik komt zelden voor, en is vaak dalend. Zo neemt het regelmatige gebruik van xtc een duik: minder dan 1% neemt dat product minstens eens per week, een goede 10 jaar eerder lag dat aandeel nog boven 5%.
We zien een ander beeld bij cocaïne en ketamine. Het regelmatige gebruik van cocaïne ligt nog steeds laag, maar wel iets hoger dan de voorgaande jaren: 3% van de respondenten geeft aan minstens één keer per week cocaïne te gebruiken. Voor ketamine komt dat aandeel nu net boven 1% uit. De gebruikscijfers voor ketamine tonen wel een stijging, maar liggen nog ver onder recent gepubliceerde onderzoeksresultaten van de Global Drug Survey.
In omringende landen verschijnen vaak kranten- of wetenschappelijke artikels over de opmars van lachgas en nieuwe psychoactieve stoffen (NPS). In Vlaanderen loopt het alleszins niet zo een vaart. Er zijn geen aanwijzingen dat deze middelen de laatste jaren sterker opduiken. Dat neemt niet weg dat VAD deze middelen de komende jaren in het vizier houdt, want het zou niet de eerste keer zijn dat een dergelijk fenomeen komt overgewaaid.
Groeiend bewustzijn over gezond uitgaan en middelengebruik
Druggebruik komt bij (jong)volwassen uitgaanders vaker voor dan bij leeftijdsgenoten in de algemene bevolking. Dat betekent echter niet dat eerstgenoemden geen aandacht hebben voor hun gezondheid en veiligheid. Bij de start van het uitgaansonderzoek in 2003 gaf een kwart van de respondenten aan geen preventieve maatregelen te nemen, in 2018 is dat minder dan 5%. Sinds 2003 worden heel wat preventieve gezondheidsmaatregelen duidelijk vaker toegepast. De meest typerende voorbeelden zijn het niet met de auto (mee)rijden en voldoende water drinken.
Zes op de tien respondenten die illegale drugs gebruiken stellen dat zij gebruik zouden maken van de mogelijkheid om de samenstelling van hun drugs te laten testen. In het kader van risicobeperking biedt dit opportuniteiten om de veiligheid van mensen die drugs gebruiken te verhogen, en om de mogelijke schade en problemen als gevolg van druggebruik te beperken.
Repressieve maatregelen brengen weinig zoden aan de dijk
In navolging van onderzoeken die uitgevoerd werden op festivals in Australië en in de Verenigde Staten, ging VAD na wat de impact is van repressieve maatregelen op het druggebruik tijdens festivals. De resultaten van het VAD-uitgaansonderzoek geven aan dat een aanpak gebaseerd op repressie en nultolerantie slechts in geringe mate het beoogde effect heeft.
Een derde van de bevraagde personen geeft aan soms tot altijd illegale drugs mee te nemen naar een club of op een festival. Bij de meesten onder hen blijkt een verhoogde zichtbaarheid van securitypersoneel of een veiligheidsfouille door security aan de ingang niet afschrikwekkend te werken.
Twee derde van wie wel eens illegale drugs mee naar binnen neemt, zegt dat ook bij zulke vormen van verscherpte controle te doen. De inzet van drughonden werkt iets meer afschrikkend, maar dat betekent niet dat die avond drugvrij blijft. Ruim de helft van de gebruikende uitgaanders die geen drugs zouden meenemen als er meer controle is, geeft aan in dat geval in de uitgaanssetting op zoek te gaan naar drugs. Kopen on site (meestal van onbekenden) verhoogt de gezondheidsrisico’s aanzienlijk, omdat gebruikers in contact komen met nieuwe, onbekende drugs, waarvan ze geen zicht hebben op de zuiverheid noch op de werkzame bestanddelen. De risico’s op negatieve ervaringen en overdosis worden hierdoor veel groter.
Reflecties vanuit het terrein
Uitgaan wordt steevast gekoppeld aan gebruik van illegale drugs. De resultaten van het VAD-uitgaansonderzoek tonen dat dit te kort door de bocht is. De onderzoeksresultaten tonen dat het regelmatige gebruik van illegale drugs beperkt is, dit in tegenstelling tot dat van alcohol.
“Partydrugs zullen er altijd wel zijn. De effecten van partydrugs passen nu eenmaal in de beleving die sommige uitgaanders zoeken,” verduidelijkt Erik Helderweert, coördinator van Safe ’n Sound. “Zo werd ketamine de laatste jaren populairder onder een kleine groep van uitgaanders. Sommigen denken dat ze die roes makkelijker kunnen sturen, onder andere omwille van het kortdurende effect. Maar dat is niet zonder risico. Ketamine is erg dosisgevoelig, waardoor mensen snel iets te veel gebruiken en zich dan minder goed voelen. Omdat het zo moeilijk te doseren is, veroorzaakt ketamine meer incidenten dan de meeste andere partydrugs.”
Voorts is het toegenomen gezondheidsbewustzijn toe te juichen. Het promoten van preventieve maatregelen en het aanhoudend informeren en sensibiliseren van uitgaanders, onder andere via het Quality Nights-charter en het peerproject Safe ’n Sound, lijkt dus vruchten af te werpen.
