De digitalisering van de landbouw in Afrika heeft een enorm potentieel om zowel de voedselproductie te verhogen als de inkomens van kleine boeren te doen toenemen. Belangrijke stappen zijn al gezet, verdere ontwikkeling en een democratisering van de prijs voor mobiele diensten zijn cruciaal.
“Mijn mobiele telefoon is onmisbaar tijdens mijn werk als landbouwer”, zegt
Ella Mazani die in Shurugwi, in Centraal-Zimbabwe, een maïsboerderij heeft.
“Dankzij de diensten van deze telefoon wordt mijn werk lichter en zijn mijn
inkomsten goed.”
Mazani kweekt naast maïs ook gierst en haar boerderij telt daarnaast wat vee.
Net zoals veel andere boeren in Afrika, was ze vroeger afhankelijk van een
bezoek van een landbouwvoorlichter aan haar dorp. Deze ‘extension officers’
zijn tussenpersonen tussen het onderzoek en de boeren en adviseren deze
laatsten over nieuwe landbouwmethoden, te verwachten oogsten of
klimaatmodellen.
Dat is veranderd nu ze voor deze info kan rekenen op haar telefoon.
Weerbericht en microverzekering per SMS
Ze abonneerde zich op EcoFarmer, een mobiel platform dat werd
ontwikkeld door Econet Wireless, de grootste speler op vlak van
telecommunicatie in Zimbabwe. EcoFarmer levert ook diensten zoals innovatieve
microverzekeringen voor landbouwers die hen beschermen tegen inkomstenverlies
door droogte of excessieve regenval.
Zelfs boeren die in erg afgelegen gebieden wonen en werken, hebben nu toegang
tot deze belangrijke ondersteuning die met een simpele SMS wordt geactiveerd.
Belangrijke informatie over een te verwachten omslag van het weer ontvangen ze
via een automatisch spraakbericht op de mobiele telefoon.
Econet Wireless heeft voor de ontwikkeling van deze applicatie samengewerkt met
de Zimbabwaanse Boerenbond (ZFU) – die meer dan een miljoen kleine boeren
vertegenwoordigt. Samen ontwikkelden ze het pakket ZFU EcoFarmer Combo dat
informatie en financiële dienstverlening bundelt. De leden betalen één dollar
abonnementsgeld en krijgen hiervoor toegang tot de volledige dienstverlening
die onder meer ook inhoudt dat ze hun producten via de telefoon kunnen
aanbieden op de markt.
Online verkoop
“Het vermarkten van mijn waar was vroeger altijd moeilijk”, zegt Mazani. “Nu
gebruik ik de diensten van EcoFarmer Combo en verkoop ik mijn oogsten online.
Ook de betalingen ontvang ik via de telefoon.”
Het heeft even geduurd eer ze dit laatste volledig kon vertrouwen want, zo
vertelt ze “het is typisch voor boeren om geld graag cash te ontvangen, zodat
je het kan natellen. In het begin vertrouwde ik niet dat het geld ook effectief
op mijn rekening zou staan, nu beschouw ik deze gadget als een enorme hulp.
“Verder moet ik enkel *144 intoetsen om de laatste weerberichten te ontvangen
en dat helpt me om landbouwactiviteiten zoals het gebruik van meststoffen of
nieuwe aanplantingen beter te plannen. Ook informatie over ziektes en plagen
krijgen we zo doorgestuurd, inclusief tips om die te bestrijden.”
Nieuwe inzichten
“De klimaatverandering en de voedselonzekerheid hebben de noodzaak doen
toenemen om boeren snel te voorzien van de laatste nieuwe inzichten op vlak van
landbouw”, zei Mariam Kadzamira van het Technical Centre for Agricultural and
Rural Cooperation (CTA) tijdens een recente bijeenkomst in Johannesburg,
Zuid-Afrika, over de digitalisering van de landbouw.
Tijdens deze vergadering werd een nieuw regionaal project besproken voor het
delen via mobiele telefoons van belangrijke weersinformatie voor boeren in
Malawi, Zambia en Zimbabwe.
Het project heeft als doel om tegen het einde van dit jaar 200.000 kleine
boeren te bereiken. Bijkomend zal er ook informatie worden verstrekt over het
gebruik van droogtetolerante gewassen en andere klimaatslimme
landbouwtechnieken.
Een studie van vorige maand, The
Digitalisation of African Agriculture Report 2018-2019, ontdekte dat een
onaangesproken markt voor digitale diensten ter waarde van meer dan twee
miljard dollar, boeren zou kunnen helpen hun productiviteit en inkomen te
verbeteren.
Veel potentie
Het rapport analyseerde digitale oplossingen zoals adviesdiensten,
weerberichten en plantinformatie via SMS of apps en online financiële diensten
rond leningen en verzekeringen voor de sector. Volgens de auteurs van het
rapport is de huidige digitalisering van de landbouw (D4Ag), met 400 digitale
toepassingen en 33 miljoen geregistreerde boeren in Afrika ten zuiden van de
Sahara, toch nog maar voor 6 procent in de sector doorgedrongen.
“In 2018 noteerde de markt voor digitalisering van de landbouw een geschatte
omzet van 143 miljoen dollar terwijl de totale potentiële markt meer dan 2,6
miljard dollar bedraagt”, aldus het rapport.
Het onderzoek toonde een jaarlijkse groei aan van meer dan 40 procent van het
aantal nieuw geregistreerde boeren, en suggereert dat de D4Ag-markt in Afrika
tegen 2030 volledig gedekt zal zijn.
Stijging van productie en winst
“Digitalisering kan een grote verandering teweegbrengen in de modernisering
en transformatie van de Afrikaanse landbouw. Jongeren worden aangetrokken tot
het vak en boeren zien hun productie toenemen”, zegt Michael Hailu, de
directeur van CTA. Hij werkt met name aan investeringen vanuit de particuliere
sector in dit model.
Volgens recente cijfers hebben boeren die inzetten op digitale platformen de
opbrengst van hun oogsten zien stijgen met 23 tot 73 procent en daarmee hun
inkomens met meer dan een derde zien toenemen.
Boeren die modellen gebruiken die meerdere oplossingen bundelen – zowel
landbouw-, marktinformatie en financiële diensten – zagen in sommige gevallen
de productie toenemen met 168 procent.
Kans voor 250 miljoen boeren
Ook volgens Michael Tsan van Dalberg Advisors is de digitalisering van de
landbouw een enorme kans voor de 250 miljoen kleine boeren en herders in
Afrika.
“Daarom is het belangrijk dat de digitale kloof snel gedicht wordt, zodat
iedereen toegang krijgt tot betaalbaar internet en dat ook de meest afgelegen
dorpen elektriciteit kunnen opwekken”, zegt Debisi Araba, regionaal directeur
voor Afrika bij het International Center for Tropical Agriculture (CIAT), en
lid van het Malabo Montpellier Panel.
Het Malabo
Montpellier Panel is een groep van zeventien experts in landbouw,
ecologie en voedselzekerheid. Zij komen jaarlijks samen en formuleren
aanbevelingen voor overheden. Tijdens de laatste bijeenkomst in juni in Rwanda
lanceerden ze het rapport Byte by Byte: Policy Innovation for Transforming
Africa’s Food System with Digital Technologies. Hierin wordt een overzicht
gegeven van de digitale verwezenlijkingen in Ivoorkust, Ghana, Kenia, Marokko,
Nigeria, Rwanda en Senegal, koplopers op het vlak van digitale innovatieve
technologieën.
Prijs internet blijft drempel
“De digitalisering van Afrika is gestart en het continent heeft de kans om
dat ook op vlak van landbouw optimaal te gaan benutten, en de valkuilen ervan
te vermijden”, zegt Araba.
De private sector zou dit volgens hem ten volle moeten ondersteunen door mobiele
telefonie en internet verder te democratiseren. De relatief hoge prijzen zijn
voor boeren immers nog een drempel. En ook al blijkt dat de prijs van mobiel
internet sinds 2015 gemiddeld met een derde is gedaald, “toch blijft de
kostprijs voor toegang tot het internet in Afrika bij de hoogste ter wereld”,
verzucht Araba.
En zo zijn er nog een aantal obstakels die weggewerkt moeten worden. Het feit
dat vrouwen nog steeds minder toegang hebben tot de nieuwe digitale
oplossingen, bijvoorbeeld, terwijl 40 procent van het werk in de landbouw in
Afrika wordt gedaan door vrouwen.
Volgens data van de Wereldbank hadden in 2017 14 procent minder vrouwen in
Afrika ten zuiden van de Sahara een mobiele telefoon in vergelijking met de
mannen. Een kwart minder vrouwen had er toegang tot het internet.
Gelukkig voor Ella Mazani heeft zij de weg naar mobiel internet wel al gevonden
met betere inkomsten voor haar hele gezin als gevolg. “Deze telefoon en de
updates met nuttige informatie die ik ermee krijg, hebben mijn werk verbeterd”,
zegt ze. “Vandaag koop en verkoop ik mijn producten, zonder dat ik het huis
moet verlaten.”
Auteur: Busani Bafana