Het is een innovatie in de spoorwegwereld… maar het is vooral een kleine revolutie voor het milieu! Infrabel wordt de eerste Europese spoorinfrastructuurbeheerder die de dwarsliggers (in de volksmond “treinbilzen”) van zijn netwerk “groen” maakt. Geleidelijk aan zal het cement, waar dwarsliggers traditioneel van gemaakt zijn, deels vervangen worden door zwavel. Er zijn drie voordelen: de productiecyclus stoot tot 40% minder CO2 uit, het nieuwe materiaal is volledig recycleerbaar en ten slotte wordt zwavel – een afvalproduct van de olie-industrie – opnieuw gebruikt.
Een circulair materiaal dat sterk de productie van CO2 beperkt
De eerste nieuwe dwarsliggers, die tussen Puurs en Antwerpen werden gelegd, zijn groenachtig van kleur. Het is een symbool, een knipoog van de fabrikant, maar de verandering is veel fundamenteler dan dat!
Deze nieuwe “groene” dwarsliggers, de eerste die in Europa worden geïnstalleerd, zijn gemaakt van een revolutionair materiaal: zwavelbeton. Concreet betekent dit dat de dwarsligger niet langer van cement is gemaakt maar zwavel gebruikt als bindmiddel. Er zijn heel wat voordelen. Om cement te maken, heb je een temperatuur van 1.400 graden Celsius nodig. Zeer energie-intensief dus. Met zwavelbeton is 140 graden voldoende om de dwarsligger vorm te geven. Maar om cement te maken, komt er ook nog eens veel CO2 vrij. In totaal is er bij dit nieuwe productieproces 40% minder CO2-uitstoot. Concreet wil dat zeggen dat we gaan van 75kg CO2 per dwarsligger naar 45kg CO2/stuk. Met deze innovatie kan dus elk jaar het equivalent van de jaarlijkse CO2-productie van 100 huishoudens worden gecompenseerd.
Maar dat is niet alles. Zwavelbeton is ook volledig recycleerbaar. En dit in tegenstelling tot de “historische” houten dwarsliggers. Deze dwarsliggers moeten zorgvuldig verbrand worden omdat ze behandeld zijn met creosoot. Een chemische stof die hen beschermt tegen de weersomstandigheden. Ook de betonnen dwarsliggers die op het einde van hun levensduur zitten, worden niet optimaal opnieuw gebruikt. Zij belanden deels als grind of steenslag in de wegenbouw. Maar de dwarsliggers uit zwavelbeton, die op het einde van hun levensduur zitten of die op termijn beschadigd raken, kunnen omgesmolten worden tot nieuwe dwarsliggers. Een laatste voordeel, ten slotte, is dat dit materiaal het mogelijk maakt zwavel te recycleren, een afvalproduct van de olie-industrie.
Voorbeeld van een proactief milieubeleid
Deze zwavelbeton dwarsliggers zullen door de firma De Bonte vanaf augustus 2021 in massaproductie gaan. Dit familiebedrijf heeft een ruime ervaring in de productie van betonproducten.
Vorig jaar haalde De Bonte een volledig nieuwe overheidsopdracht binnen bij Infrabel. Het bijzondere aan deze opdracht? De invoering van verschillende milieucriteria bij de keuze van leverancier. In de overheidssector is de prijs de enige bepalende factor bij het toekennen van een opdracht. Maar omdat Infrabel zijn ecologische voetafdruk wil verkleinen, wou de infrastructuurbeheerder dat er naast de prijs ook een voordeel werd toegekend aan de leverancier en aan het product dat de grootste voordelen biedt voor de planeet. In dit geval waren een beperking van de CO2-productie (in het fabricageproces of in transport van het materiaal) en een betere circulariteit van het product goed voor 40% van de toekenning. De kosten wogen voor 60%. Deze criteria, in combinatie met een zeer concurrentiële prijs, gaven De Bonte het voordeel. De groene dwarsliggers zullen gedurende 8 jaar, tegen een tempo van 25.000 stuks per jaar worden geproduceerd. En dit in een vestiging in de regio Bergen waar ze tot nu toe gespecialiseerd waren in de productie van dwarsliggers voor wissels.
Een Europese primeur
Heel wat Europese spoorinfrastructuurbeheerders hebben al belangstelling getoond voor deze innovatieve technologie. Maar Infrabel is de eerste om deze op grote schaal te gebruiken. Om tot dit punt te komen, werden er natuurlijk bepaalde garanties ingebouwd. Verschillende testen wezen uit dat zwavelbeton even goed bestand is tegen de hoge dynamische belasting van de treinen als traditioneel beton. Het is ook minder poreus dan klassiek beton. Dat betekent dat zwavelbeton dus minder gevoelig is voor infiltratie (van bijvoorbeeld water). Daarom is het ook beter bestand tegen chemische aantasting en slijtage.
Zwavelbeton lijkt alle voordelen te hebben van een materiaal van de toekomst. Toch kan het gebruik ervan niet worden veralgemeend. Omdat het materiaal al smelt bij 114 graden, en dus een relatieve kleine brandweerstand heeft, kan het bijvoorbeeld nooit worden gebruikt in de sector van de woningbouw. In de spoorwegsector daarentegen zijn er wel nog andere toepassingen mogelijk, zoals het maken van perronboorden.
