Rens Brankaert is een jonge wetenschappelijk onderzoeker die vanuit de technologie met een mensgerichte bril zijn aandacht richt op de behoeften, wensen en mogelijkheden van mensen met dementie. Van daaruit probeert hij hen te helpen met technische hulpmiddelen die het leven van deze mensen draaglijker kunnen maken. ‘Warme technologie’ noemt hij dat. Zo ontwierp hij een kompas met een simpele pijl naar huis zodat mensen zélf de weg kunnen vinden. Recent ontwikkelde hij ‘Living Moments’, een apparaat dat digitale berichten bijna automatisch omzet naar geprinte kaarten met geluid en beeld. Voor zijn ‘Warme technologie’ won Brankaert onlangs de Young Outstanding Researcher Award van de Stichting Alzheimer Nederland.
Aan de award is een geldbedrag van 100.000 euro verbonden. Het is een talentprijs voor jonge onderzoekers die uitzonderlijke wetenschappelijke prestaties combineren met grote maatschappelijke relevantie op het gebied van dementie in Nederland. De winnaar ontvangt het geld om zijn dementieonderzoek voort te zetten. Volgens Alzheimer gaat Brankaert ‘het verschil maken in innovatief dementie-onderzoek’. Met het winnende concept biedt Brankaert een raamwerk aan ondernemers, onderzoekers en de zorgpraktijk om vanuit een mensgerichte bril te kijken naar technologie. Hierdoor komen nieuwe uitdagingen naar voren en dat leidt tot een ander soort oplossingen.
Voor de award waren vier kandidaten door wetenschappers uit de onderzoekswereld genomineerd. Een publieksjury wees de uiteindelijke winnaar aan. De Eindhovense onderzoeker krijgt de onderscheiding in de categorie ‘onderzoek ten behoeve van de huidige generatie’. Rens Brankaert is lector aan Fontys Paramedische Hogeschoolen universitair docent Industrial Design aan de Technische Universiteit, beide in Eindhoven.
(Lees verder onder foto)
Dementie: een van de grootste uitdagingen van deze tijd
Alzheimer Nederland zet zich in voor een van de grootste uitdagingen van deze tijd: dementie. Samen met duizenden vrijwilligers, mensen met dementie, mantelzorgers, onderzoekers, donateurs en collectanten, werkt de stichting aan een toekomst zonder dementie en aan een betere kwaliteit van leven voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Volgens Alzheimer verdubbelt het aantal Nederlanders met dementie de komende twintig jaar naar een half miljoen.
Met ‘Warme technologie’ stelt Rens Brankaert mensen met dementie centraal. Vanuit dit persoonlijk uitgangspunt heeft hij in samenwerking met dementerenden en hun omgeving de hulpmiddelen uitgevonden. “Warme technologie is gebruiksvriendelijk, niet stigmatiserend en houdt rekening met zowel de gebruiker als zijn omgeving”, vertelt de jonge onderzoeker.
De ‘Welthuis kompas’ die Brankaert samen met collega’s ontwikkelde, is geïnspireerd door zijn opa die dementie had en regelmatig de weg kwijtraakte in de publieke omgeving. Het kompas wijst met een simpele pijl naar huis zodat mensen zélf de weg kunnen vinden (zie foto). Huidige gps-oplossingen bieden vaak enkel een traceerfunctie voor de omgeving van iemand met dementie, maar zetten de persoon zelf buitenspel.
‘Living Moments’ (zie foto) is een apparaat dat digitale berichten bijna automatisch omzet naar geprinte kaarten met geluid en beeld. Brankaert legt uit hoe het werkt: “Living Moments heeft een printer waar een papieren postkaart uitkomt met een bericht en foto. Vervolgens kan de gebruiker die in het systeem zetten om nog iets extra’s te horen en te zien. De persoon met dementie kan vervolgens heel eenvoudig een reactie geven in de vorm van een smiley of een gesproken berichtje. Het mooie is dat zo het aantal contactmomenten voor die persoon daadwerkelijk toeneemt en het lijkt erop dat we kunnen aantonen dat deelnemers in het onderzoek dat nu plaatsvindt de bediening van dit apparaat nog kunnen aanleren.”
Brankaert heeft volop plannen voor besteding van de 100.000 euro. “Ik wil een prototype-serie van het Welthuis kompas ontwikkelen, zodat daarmee vervolgonderzoek kan worden gedaan. Verder wil ik de doelgroep sterker betrekken bij het nieuwe expertisecentrum. “Het idee is namelijk om samen met Alzheimer Nederland het TU/e expertisecentrum rondom dementie en technologie uit te breiden. Dat is dan het zevende erkende centrum in Nederland en het enige met de focus op technologie”, zegt Brankaert in een interview met ‘Cursor’, het universiteitsmagazine van de TU/e.
Groeiende groep mensen met dementie ondersteunen met technologie
Volgens Alzheimer Nederland zijn jonge onderzoekers belangrijk voor de innovatie binnen het dementieonderzoek. “Dit jaar is de innovatiekracht van deze groep extra duidelijk. De winnaar heeft de potentie om bepalend te zijn voor het dementieonderzoek in de komende decennia.”
Alzheimer Nederland is van oorsprong een organisatie met als doel de ziekte te bestrijden, maar zij ziet nu ook steeds meer de noodzaak om de groeiende groep mensen met dementie te ondersteunen met technologie. De oriëntatie van fundamenteel onderzoek voor de lange termijn is daarom verbreed naar toegepast onderzoek, zoals de ontwikkeling van technologie die snel in te zetten is.
Hoge kwaliteit van leven bieden, zoveel mogelijk zelfstandigheid en in waardigheid en contact met anderen
Dementie is een verzamelnaam voor allerlei hersenaandoeningen die een grote invloed hebben op de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun naasten. Voor de nabije toekomst verwacht Alzheimer Nederland geen geneesmiddel waarmee dementie kan worden voorkomen of genezen. Daarom moeten geïnvesteerd worden in alternatieven die nu kunnen helpen. Alzheimer: “Wij willen met ons onderzoek mensen met dementie een hoge kwaliteit van leven bieden, zoveel mogelijk zelfstandigheid, en in waardigheid en contact met anderen. Dit doen we door een andere kijk op technologie te werpen.”
Vernieuwende oplossingen in de praktijk toetsen
In het onderzoek worden mensen met dementie, maar ook familie, mantelzorgers, professionele zorgverleners en ontwikkelaars betrokken. De vernieuwende oplossingen worden vervolgens in de praktijk getoetst in Living Labs. Dit zijn echte leefomgevingen van mensen met dementie, zodat we kunnen leren hoe de technologie toegepast moet worden. Het streven is om niet alleen jaren aan het leven toe te voegen, maar vooral ook leven aan de jaren.
