Het is morgen, dinsdag, 21 september, Wereld Alzheimer Dag. Er vinden in Nederland talrijke manifestaties plaats om de ziekte onder een zo groot mogelijk publiek nader te belichten. Een wel heel bijzondere vorm is een theaterstuk dat op Wereld Alzheimer Dag in het Eindhovense Parktheater wordt gespeeld. Met de voorstelling ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen [morgen ben ik het toch weer vergeten]’ gaat theatermaker Madeleine Matzer op zoek naar antwoorden op de vele vragen die bestaan rondom het omgaan met dementie. Het is een positief schouwspel voor theaterliefhebbers, maar ook voor mantelzorgers, vrijwilligers, zorgprofessionals en iedereen die ooit met dementie in aanraking zal komen. Actrice Juul Vrijdag speelt zowel de rol van de dementerende moeder als die van de zoekende dochter en wordt daarbij muzikaal bijgestaan door Helge Slikker.
Schrijfster Madeleine Matzer wil meer doen dan de voorstelling spelen en daarom vindt na afloop van ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ steeds een nagesprek plaats. Dat heeft als thema: hoe is het om iemand die nog leeft, stukje bij beetje kwijt te raken? Kun je die persoon dan nog terugvinden? En zo ja, waar en hoe?
Daarnaast ontwikkelt ze een methodiek om het contact met iemand met dementie te verbeteren. Deze methodiek wordt besproken tijdens facultatieve workshops en uitgebreid belicht in een speciale publicatie. Daarnaast wordt een impactonderzoek gedaan naar het effect van de voorstelling inclusief het nagesprek met de bezoekers.
Met dit Alzheimerproject wil Matzer Theaterproducties dit beladen onderwerp beter bespreekbaar en zichtbaar maken. En laten zien dat dementie – binnenkort volksziekte nummer één – ook echt een waardevolle reis kan zijn met mooie, grappige en ontroerende momenten, voor zowel de dementerende als voor de naaste omgeving.
Een moeder raakt haar kompas kwijt.
En haar streken.
Een kind heeft de gebruiksaanwijzing niet en gaat op zoek.
In de mist, in de hilariteit, in het verdriet en in de wanhoop soms.
En in een tijdmachine.
Daar vinden ze elkaar.
En komen ze dichter bij elkaar dan ooit…
In een persoonlijke, muzikale, troostrijke en grappige voorstelling wordt de kant van een dementerende ouder en die van haar dochter belicht. Madeleine Matzer liet zich voor het schrijven van het stuk inspireren door haar persoonlijke zoektocht, toen zij leerde omgaan met de ziekte van haar eigen moeder, die aan Alzheimer leed.
Tijdens dat traject leerde zij dat dementie niet alleen een ziekte is die voor veel pijn en verdriet zorgt, maar dat dit ook een mooi, waardevol en liefdevol avontuur kan zijn. Zo kwam zij erachter dat de verbeelding een bijzondere kracht is bij het maken van contact en het bewerkstelligen van wezenlijke communicatie met iemand met dementie.
“Ik weet als mantelzorger vaak niet waar ik het zoeken moet.”
De Bossche theatermaker Madeleine Matzer (Veghel, 1958) zegt zelf over haar voorstelling: “Als je jezelf en je oordeel thuislaat, als je reageert vanuit het nu en als je de verbeelding toelaat, dan kun je prachtige ontmoetingen hebben. Zo kan deze ziekte ook een gezamenlijke reis zijn, en een hernieuwde kennismaking, intimiteit, contact, humor en mooie gesprekken opleveren. De ontdekkingen die ik hierin deed, deel ik graag met andere mantelzorgers en professionals. Ik weet uit ervaring dat je als mantelzorger vaak niet weet waar je het zoeken moet, zowel letterlijk als figuurlijk.”
Schrijfster én actrice zijn zeer direct betrokken bij de ziekte
Nog meer bijzonderheden aan ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ zijn de feiten dat Madeleine Matzer niet alleen de schrijfster van het stuk is, maar het ook zelf regisseert en dat de oud-Eindhovense actrice Juul Vrijdag goed bekend is met de ziekte binnen haar directe familie: haar moeder had Alzheimer, een broer is er onlangs op 76-jarige leeftijd aan overleden en een 80-jarige broer verblijft op een gesloten afdeling van een verpleeghuis. Zowel de schrijfster van het stuk als de actrice kunnen zich optimaal inleven in de gevreesde ziekte.
Het is meer dan een voorstelling, het is een totaalproject
Om het bereik van dit theaterproject te vergroten, trekt Matzer Theaterproducties in dit innovatieve en sector-overstijgende project op met organisaties uit de domeinen zorg, welzijn, cultuur, overheid, wetenschap en onderwijs. Samen met deze partners wordt het onderwerp ‘dementie’ bespreekbaar gemaakt.
Tilburg University/Tranzo voert een impactonderzoek uit naar het effect van de voorstelling en de randprogrammering. Eindhovense partnerorganisaties kunnen onderzoeksvragen indienen m.b.t. de kracht van cultuur in de sociale werkelijkheid, welke worden meegenomen in de effectmeting.
Nagesprek is een onlosmakelijk onderdeel van de voorstelling
Een nagesprek is een onlosmakelijk onderdeel van de voorstelling zelf. Daarnaast wordt een methodiek ontwikkeld die familieleden, mantelzorgers en zorgprofessionals helpt in het contact maken met een naaste met dementie. Het doel hiervan is om betrokkenen inzichten en middelen aan te reiken om de communicatie met iemand met dementie te verbeteren en veraangenamen. Dat doet Matzer Theaterproducties o.m. door bewustwording en gedragsverandering teweeg te brengen met een combinatie van uitwisseling en praktische tools.
Tips en tools
Matzer Theaterproducties organiseert ook workshops over het thema ‘dementie’ en geeft een publicatie uit, waarin deze methodiek centraal staat. Deze uitgave bevat daarnaast de integrale voorstellingstekst en informatie over hoe en waar hulp te vinden is.
Het werkboek ‘Je kunt me gerust een geheim vertellen’ bevat de integrale voorstellingstekst.
Daarnaast geeft Matzer in een publicatie ook tips en tools voor het omgaan met dementie.
Tournee en première
Het Matzerproject volgt vanaf september een landelijke tournee langs theaters, zorg- en welzijnsinstellingen. De landelijke première is op 22 en 23 oktober in de thuisstad van Matzer Theaterproducties, ‘s-Hertogenbosch (in de Verkadefabriek).
Kunst onderdeel maken van een groter maatschappelijk gesprek
Matzer Theaterproducties is een theatergezelschap rondom artistiek leider Madeleine Matzer. De missie van Matzer is om kwaliteitstheater midden in de samenleving te zetten en kunst onderdeel te maken van een groter maatschappelijk gesprek. Matzer maakt autonome theatervoorstellingen over onderwerpen die iedereen aangaan. Deze worden vertaald naar emotioneel gelaagde, artistieke ervaringen.
Het gezelschap streeft naar theater dat ongemakkelijk mag zijn omdat het ons confronteert met de beperkingen van ons eigen perspectief, maar dat ook heilzaam en verbindend is.
Ontmoetingen, in de vorm van interactieve nagesprekken, zijn organisch onderdeel van de voorstellingen. Partners uit de samenleving worden ‘aan de voorkant’ geworven om zich aan de inhoud en artistieke ambities te verbinden en speelplekken te bepalen. Door deze ondernemende, innovatieve, vorm van produceren zorgt Matzer ervoor dat een breed, divers en inclusief publiek kennis maakt met de voorstellingen. Sinds 2009 wordt Matzer Theaterproducties structureel gesubsidieerd door de gemeente ‘s-Hertogenbosch, de provincie Noord-Brabant en het Fonds voor de Podiumkunsten.
