Een uniek mantelzorgproject over een 83-jarige boerenzoon, Doy Kemps, in het dorp Oirschot (bij Eindhoven) heeft een even indrukwekkende als hartverwarmende documentaire opgeleverd: ‘Zorg voor Doy’. De film is in première gegaan tijdens het ‘Beholders Internationaal Documentaire Festival’ in Veghel (Noord-Brabant).

‘Zorg voor Doy’ is meer dan alleen een mooi gefilmd verhaal. Doy’s verhaal snijdt namelijk belangrijke maatschappelijke thema’s aan, zoals (mantel)zorg, nieuwe woonvormen, het behoud van erfgoed en de leefbaarheid van het platteland. Niet voor niets willen de makers van de film de documentaire inzetten om de discussies over deze actuele thema’s een extra impuls te geven.

De opnamen van de documentaire zijn gemaakt tussen begin 2017 en eind 2018, toen Doy Kemps 80 was.Doy woont al zijn hele leven in een monumentale boerderij aan de rand van het Brabantse dorp Oirschot. Het is de boerderij waar hij werd geboren en waar hij wil blijven wonen tot aan zijn dood. Het woonhuis uit 1930 verkeert nagenoeg nog in originele staat: de voormalige koeienstal, een bakhuis, een vervallen kippenkooi, een hooimijt en ’t schop (schuurtje) zijn nu alle in gebruik als opslag. De boerderij ademt de sfeer van weleer. De ‘goei kammer’^* (kamer alleen bij speciale gelegenheden in gebruik) wordt zelden bewoond, net als de voordeur. Een olielamp hangt naast tl-verlichting, de po staat naast het bed. Het kloppend hart van de boerderij is de keuken. Daar wordt gekookt, aan de keukentafel gegeten, maar ook tv gekeken en bezoek ontvangen.

Hard werken, in een eigen ritme en regelmaat waarbij luxe overbodig is

Als kind en volwassene hielp Doy zijn ouders op de boerderij. Hij verzorgde er o.m. het transport van de dieren. Doys’ mentaliteit is er een van hard werken, in zijn eigen ritme en regelmaat waarbij luxe overbodig is. ‘Altijd in beweging blijven, dan roest je niet vast’, is zijn levensmotto. Tot vijf jaar geleden woonde Doy nog samen met zijn oudere broer Doki, maar die is verhuisd naar een aanleunwoning in het dorp. Nu woont Doy nog alleen op de boerderij. Doy werkt de laatste jaren nog regelmatig op het land naast de boerderij in de moestuin. Maar de jaartjes gaan langzaam tellen….

‘Een man met een goed hart verdient een mooie oude dag op zijn favoriete plek’

Doys’ achterneef Toon en zijn partner Janne willen graag op de boerderij komen wonen. Ze hopen zo de oude boerderij te kunnen behouden en hebben het plan opgepakt om de oude schuur naast het huis te verbouwen tot een zorgwoning voor Doy.
Toon (32) en Janne (26) groeiden allebei op op de boerderij van hun ouders. Toon in Oirschot en Janne in Best, eveneens vlakbij Eindhoven. Hun grootste wens is wonen op een eigen boerderij – met rust, ruimte en het leven dicht bij de natuur.
Toon is van jongs af aan kind aan huis bij Doy. Toen Doys’ moeder op leeftijd raakte, zorgde Toons moeder voor haar. Nu – 25 jaar later – wil achterneef Toon voor Doy gaan zorgen want ‘een man met een goed hart verdient een mooie oude dag op zijn favoriete plek.’
Door de boerderij te kopen en de schuur tot mantelzorgwoning te verbouwen en voor hem te gaan zorgen wanneer hij dat niet langer meer kan, kunnen twee wensen van Toon en Janne in vervulling gaan: zorgen voor Doy én een eigen boerderij waar ze hun eigen toekomst kunnen inrichten.

Over zelfstandigheid en afhankelijkheid, over loslaten en opbouwen, over de angst voor eenzaamheid en het verbinden van generaties

De film maakt inzichtelijk hoe het Doy vergaat in deze periode van verandering. Hoe moeilijk is het proces van opruimen, loslaten en plaats maken in zijn boerderij voor de jongere generatie?
Hoe vindt Doy – samen met Toon en Janne – balans in het behouden van zijn dagelijkse ritme, routine en rituelen? En hoe vinden Toon en Janne hun plek hierin?
Wat komen ze tegen tijdens het bouwproces? Welke uitdagingen komen er op hun pad t.a.v. regelgeving en bouwvergunningen. Hoe makkelijk of moeilijk maakt de overheid het voor deze initiatiefnemers?
Het is een film geworden over zelfstandigheid en afhankelijkheid, over loslaten en opbouwen, over de angst voor eenzaamheid en het verbinden van generaties. Een verhaal van zorgen voor elkaar, vanuit respect en naastenliefde, van generatie op generatie, in een Nederland dat zijn agrarisch erfgoed wil behouden èn op zoek is naar nieuwe woonvormen.

“De film laat zien dat mantelzorg geen last hoeft te zijn”

Inge Guffens en Eva Zwart zijn de filmmakers.
Inge Guffens over de documentaire: “Als filmmaker en mantelzorger van zowel mijn schoonmoeder – die bij ons in huis woont – en mijn ouders die nog thuis wonen maar steeds meer hulp nodig hebben, herken ik het proces waar Doy samen met Toon en Janne in zitten. Doy wil regie houden over zijn leven en genieten van zijn oude dag op zijn geliefde boerderij. Toon en Janne willen dat mogelijk maken.
Bij onze eerste ontmoeting raakte Doy mij. Door zijn oorspronkelijkheid, zijn humor en zijn guitige blik. Een man van weinig woorden, iemand die zich – op het eerste oog – niet snel van de wijs laat brengen. Maar klopt mijn observatie? Want de vraag is: hoe gaat Doy om met deze grote verandering in zijn leven? Hoe ervaart hij dit proces?
Veel mensen met wie ik praat over mantelzorg, zien het als ‘iets dat je overkomt’. Daarmee krijgt het een negatieve lading. In mijn eigen situatie ervaar ik die negativiteit niet. Integendeel. Het voelt als een verrijking. De film laat zien dat mantelzorg geen last hoeft te zijn als je goede afspraken met elkaar maakt en eerlijk en open communiceert over cruciale zaken.”

“Mij trof de authenticiteit, de warmte van de familie, het haast tastbare respect voor elkaar.

Eva Zwart: “Wat mij vooral trof toen ik Doy en zijn familie voor het eerst ontmoette, was de authenticiteit; de warmte van de familie, het haast tastbare respect voor elkaar én de boerderij. Maar ook de oorspronkelijkheid van het woonhuis maakte indruk op me. De keuken van Doy bracht me 50 jaar terug in de tijd, heel bijzonder.
De kleinere boeren op het platteland zijn sowieso al een uitstervende soort tegenwoordig. Boerderijen met een interieur zoals bij Doy zullen in de komende jaren grotendeels verdwijnen. Met onze film zorgen we ervoor dat die beelden niet verloren gaan: ze worden onderdeel van het collectief geheugen. Ik ben heel nieuwsgierig naar hoe de werelden van Doy en Toon en Janne uiteindelijk bij elkaar komen. Hoe verbind je generaties? Hoe ‘vernieuw’ je met respect voor erfgoed? Kan dit een voorbeeld zijn van een nieuwe woonvorm waar we in Nederland naar op zoek zijn?”

Printvriendelijk