Er is hoopvol nieuws te melden voor patiënten met alvleesklierkanker. Zij hebben na een operatie aan de alvleesklier aanzienlijk minder kans op ernstige problemen of overlijden wanneer zorgverleners een app gebruiken waarmee ze de patiënt continu in de gaten kunnen houden. De app verstrekt namelijk advies op basis van de ingevoerde medische data.
Dit blijkt uit een landelijk onderzoek van de 16 Nederlandse ziekenhuizen waar alvleesklieroperaties plaatsvinden. Het Eindhovense Catharina Ziekenhuis is één van die centra. Recent verschenen de resultaten van deze studie in het gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift The Lancet.
Het operatief verwijderen van kanker van de alvleesklier is een ingewikkelde procedure. In het Catharina Ziekenhuis worden gemiddeld 60 alvleesklierkankeroperaties per jaar uitgevoerd. In Nederland gaat het totaal om zo’n 1000 operaties. Dat gebeurt binnen het samenwerkingsverband van de Dutch Pancreatic Cancer Group (DPCG).
Na de operatie krijgt ongeveer 1 op de 3 patiënten te maken met complicaties. De meest voorkomende is het lekken van vocht uit het operatiegebied in de buikholte. Dit kan ernstige gevolgen hebben, zoals bloedvergiftiging (sepsis), inwendige bloedingen en zelfs vroegtijdig overlijden. Meestal behandelen artsen deze complicaties pas als een patiënt er daadwerkelijk last van krijgt. De onderzoekers van deze studie wilden een nieuwe aanpak uittesten: of het eerder behandelen van complicaties – voordat een patiënt er echt ziek van wordt – tot minder ernstige gevolgen zou leiden.
Complicaties vroegtijdig vaststellen en behandelen
“Bij problemen na de operatie willen we zo snel mogelijk kunnen ingrijpen. Dat kunnen we doen door complicaties vroegtijdig vast te stellen en te behandelen,” aldus hoogleraar Hjalmar van Santvoort, hoofdonderzoeker van deze studie namens de Dutch Pancreatic Cancer Group.
Hiervoor ontwikkelde het studieteam een app waarmee artsen en verpleegkundigen de patiënt in de dagen na de operatie monitoren. In de app voeren de zorgverleners waardes in die uit de dagelijkse postoperatieve evaluatie komen, zoals de hartslag, bloeddruk, vochtafvoer uit het operatiegebied en het aantal witte bloedcellen.
Deze gegevens noteren de zorgverleners normaliter in het elektronisch patiëntendossier (EPD). Daarin wordt de informatie opgeslagen, maar het EPD geeft geen advies wat te doen als er een complicatie dreigt. De app geeft dat wel: op basis van de ingevoerde waardes krijgt de zorgverlener een advies voor aanvullend onderzoek of behandeling om ernstige problemen te voorkomen.
Zo geeft de app aan of antibiotica nodig is, of de arts een extra CT-scan van de buik moet aanvragen, wanneer de drains (slangetjes die vocht afvoeren) eruit kunnen en wanneer extra drains nodig zijn. Het algoritme van de app is gemaakt op basis van diverse internationale wetenschappelijke studies die het onderzoeksteam daarvoor speciaal uitvoerde. De ontwikkeling ervan heeft een aantal jaren geduurd.
Landelijke samenwerking laat meerwaarde van de app zien
In alle 16 Nederlandse ziekenhuizen waar chirurgen alvleesklieroperaties uitvoeren, is het gebruik van de app onderzocht. Het onderzoek nam bijna 2 jaar in beslag en er deden ruim 1700 patiënten aan mee. Het belangrijkste resultaat was dat door het gebruik van de app de helft minder patiënten sterven als gevolg van de operatie en levensbedreigende complicaties komen een stuk minder voor.
Zonder gebruik van de app kreeg 14% van de patiënten last van levensbedreigende complicaties, zoals bloedingen en orgaanfalen waarvoor een IC-opname nodig is. Met de app was dat slechts 8%. De kans op overlijden na deze complexe ingreep zonder gebruik van de app was 5%. Met de app is dat teruggebracht tot 2.7%.
“Een mooie stap voorwaarts.”
Hoogleraar Ignace de Hingh, chirurg in het Catharina Ziekenhuis en één van de experts op het gebied van alvleesklierkankeroperaties, is zeer opgetogen over de resultaten: “We hadden wel verwacht dat er minder complicaties zouden optreden, maar de helft minder…dat heeft ook ons aangenaam verrast. Een mooie stap voorwaarts voor deze kwetsbare patiënten!”
