Volgens TNO gaat een nieuwe generatie zonnemodules het komend decennium het verschil maken. De Nederlandse onafhankelijke onderzoeksorganisatie voorspelt dat simpele, goedkope vaste panelen plaats gaan maken voor nieuwe typen zonnepanelen, die nagenoeg of geheel onzichtbaar in allerlei materialen in elk gewenst formaat en vorm te zijn verwerken. Daardoor zijn ze goed te integreren in daken, gevels, ramen, wegen, geluidsschermen en zelfs auto’s. Dan is er in potentie enorm veel meer oppervlak voor het opwekken van energie te gebruiken. TNO zegt een belangrijke bijdrage te leveren aan de totstandkoming van deze nieuwe generatie zonnepanelen.

‘Mass customization’, dat is op maat gemaakte producten massaal vervaardigen, is de toekomst van integreerbare zonne-energie, stelt TNO. “Door het creëren van een pv-ecosysteem om deze high-end producten in Europa te fabriceren is een brede markt aan te boren. Met Nederland als belangrijke  leverancier van kennis, apparatuur, halffabricaten en van het eindproduct.”
Een groot deel van alle gefabriceerde zonnepanelen ter wereld bevat technologie die in Nederland, in het bijzonder door TNO, is ontwikkeld. Maar ze komen voor het overgrote deel uit Chinese fabrieken. En dat is een doorn in het oog van TNO, die voor zichzelf als missie ziet ‘het genereren van innovatieve oplossingen met aantoonbare impact voor een veilige, gezonde, duurzame en digitale maatschappij en het verdienvermogen van Nederland’. TNO vindt het dan ook hoog tijd om ook de productie weer naar ons continent te halen. In een uitvoerige beschouwing bepleit de onderzoeksorganisatie dat Europa zijn eigen zonnepanelen moet gaan produceren.

En dan niet de bekende donkerblauwe standaardpanelen, maar modules die onzichtbaar in bijvoorbeeld gebouwen en infrastructuur te verwerken zijn en een hoog rendement hebben. Lichtgewicht modules, al dan niet flexibel, bieden zelfs extra mogelijkheden tot integratie. Kansen te over voor de Nederlandse en Europese maakindustrie, aldus de onderzoeksorganisatie.

Strategische waardeketen

TNO wijst erop dat inmiddels de Europese Commissie de sector zonne-energie tot strategische waardeketen heeft aangemerkt. Dichtbij huis produceren voorkomt daardoor het over wereldzeeën verschepen van zonnepanelen, wat vervuiling en transportkosten scheelt. Ook is de energie-mix in Europa schoner dan in vele andere regio’s op aarde wat de CO2-voetafdruk van zonnepanelen, die is al goed, verder verbetert. Het maakt Nederland ook minder afhankelijk van bepaalde landen of regio’s. TNO: “Ons land heeft bovendien alles in huis, namelijk hoogwaardige kennis, innovatiekracht en geavanceerde bedrijven waarmee Nederland weer een belangrijke speler in de productie van zonnecellen en -modules kunnen worden.”

Grensoverschrijdende samenwerking nodig

Om grootschalige productie van zonnecellen en modules in Europa, met een sterke Nederlandse inbreng, mogelijk te maken is naar de visie van TNO behalve een hoge opbrengst veel meer nodig. De kosten van de productie moeten nog verder omlaag, het concept ‘mass customization’ voor integratie moet werkelijkheid worden en circulariteit wordt cruciaal. Deze ambities tot een succes maken vergt grensoverschrijdende samenwerking tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheden.

De eerste stappen zijn al gezet met onder meer de lancering van het European Solar Initiative, gesteund door de Europese Commissie. Versnellen en opschalen is het devies. Ook zijn bedrijven in verschillende Europese landen bezig om de productie van zonnecellen en zonnepanelen uit te breiden en zijn nieuwe bedrijven actief om productie op te gaan starten.

Zonnecellen slim combineren en volledige recycling

Grootschalige productie van cellen en modules in Nederland is mogelijk, stelt TNO. Er vindt al een aanzienlijke productie van modules in Nederland plaats. “Onze kracht ligt in het bedenken van innovatieve concepten die het bedrijfsleven verder kan industrialiseren en vervolgens kan vermarkten. TNO heeft een unieke kennispositie als het gaat om het slim combineren van zonnecellen tot een zonnepaneel in elke gewenste vorm, formaat en kleur en dat verwerken in bouwelementen.”

Daarnaast is TNO met industriële partners een concept aan het ontwikkelen voor volledige recycling van zonnepanelen. Belangrijke stappen met als uiteindelijk doel alle onderdelen in hoogwaardige toepassingen her te gebruiken, zijn al gezet. Alleen al in de EU wordt nu al jaarlijks zo’n vierduizend ton aan zonnepanelen niet volledig gerecycled. “Dat gaan we oplossen met volledig recyclebare zonnepanelen. Kortom, we hebben als land veel te bieden om in Europa een industrie voor zonne-energie te laten opbloeien.

Printvriendelijk