Nauwelijks meer prikken, niet meer spuiten en toch diabetes onder controle houden. Dat kan in de nabije toekomst wellicht met een kunstmatige alvleesklier. Dit apparaatje regelt de afgifte van de hormonen insuline en glucagon. De Nederlandse kunstalvleesklier van Inreda (AP®) heeft de eerste stap naar de markt gezet.

Mensen met diabetes type 1 hebben dagelijks een grote zorg om hun bloedsuiker binnen gezonde waarden te houden. De insulinepomp kan die zorg inmiddels een stukje kleiner maken, maar bij veel mensen komen hypers en hypo’s nog steeds voor. De kunstalvleesklier moet uitkomst bieden.

Een kunstalvleesklier koppelt een pomp aan een continue glucosemeter. Die meet voortdurend wat de suikerwaarde is. Hij stuurt de pomp aan om de juiste hoeveelheid insuline en glucagon af te geven. Dit zijn de twee hormonen die een gezonde alvleesklier maakt: insuline om de bloedsuiker te verlagen en glucagon om de bloedsuiker te verhogen.

Wereldwijd doen wetenschappers onderzoek naar de kunstalvleesklier. Sommige onderzoekers testen een kunstalvleesklier met beide hormonen, de meesten testen een apparaatje met alleen insuline. De meeste resultaten zijn veelbelovend: deelnemers hebben gemiddeld lagere bloedsuikers en minder hypo’s dan mensen met een gewone insulinepomp.

Nederlandse kunstalvleesklier

In Nederland werkt het bedrijf Inreda Diabetic aan de kunstalvleesklier – met insuline en glucagon – samen met het AMC in Amsterdam. Het is inmiddels een handzaam en goed werkend apparaat geworden, met de officiële naam AP® (AP van Artificial Pancreas). De resultaten uit onderzoek waren zo goed dat Inreda in februari 2020 de CE-markering ontving voor de kunstalvleesklier, waardoor die nu geleidelijk op de markt mag komen. De eerste stap is eind 2020 gezet via een project samen met zorgverzekeraar Menzis. Eind vorig jaar zijn 12 ziekenhuizen gestart met een groot onderzoek om tot een beslissing te komen over vergoeding vanuit het basispakket. De eerste resultaten zijn veelbelovend, zegt men in het Elkerliek ziekenhuis in Helmond, dat aan het onderzoek meedoet.

Veelbelovende zorginnovatie

Patiënten met diabetes zoveel mogelijk een normaal leven laten leiden dat niet in het teken van diabetes staat. Dat is voor het diabetesteam van het Elkerliek de kern van kwalitatief hoogwaardige zorg. Volgens verpleegkundig specialist diabetes Mirjam van de Weijer, een van de aanjagers van het onderzoek in Elkerliek, is de kunstmatige alvleesklier een veelbelovende zorginnovatie die hier een grote rol in kan spelen.

Patiënten met diabetes type 1, een auto-immuunziekte waarbij de alvleesklier geen insuline meer aanmaakt, moeten meerdere keren per dag prikken, meten en spuiten om gezond te blijven. Ondanks alle inspanningen blijft het voor sommige patiënten moeilijk om de glucosewaarden stabiel te houden. Een kunstmatige alvleesklier zou de werking van de alvleesklier in het lichaam volledig kunnen overnemen door zelfstandig de glucosewaarden in het bloed te reguleren. Samen met zorgverzekeraar CZ bekijkt het diabetesteam van het Elkerliek in hoeverre deze innovatie de glucoseregulatie en kwaliteit van leven van mensen met diabetes kan verbeteren. En doordat patiënten beter stabiel blijven met de kunstmatige alvleesklier, hoeven zij minder voor controles naar het ziekenhuis. Hierdoor kunnen andere patiënten in die tijd geholpen worden. “Zo verbeteren we dus niet alleen de kwaliteit van leven, maar zorgen we ook dat we slimmer omgaan met de beperkte capaciteit van zorgverleners en houden we de zorg toegankelijk”, zegt men in Helmond.

Hoe werkt de kunstmatige alvleesklier?

Bij de deelnemende patiënten worden twee sensoren op het lichaam geplakt. Ook worden twee kleine infuusnaaldjes ingebracht. Die zijn via een slangetje verbonden aan twee reservoirs. De reservoirs zitten in de kunstmatige alvleesklier, een kastje dat patiënten in hun zak of in een tasje bij zich dragen. De sensoren meten de suikerspiegel continu. Op basis van die metingen wordt automatisch een suikerspiegel verhogende of -verlagende medicatie ingebracht.

Systeem zorgt voor de juiste bloedwaarden

“Mensen hoeven geen koolhydraten meer te tellen. Het systeem regelt zelf dat de bloedwaarden op peil blijven, ook na het eten van maaltijden met koolhydraten. Het fijnste is dat mensen niet meer de hele dag, bij elk eetmoment aan hun suiker hoeven te denken. Het is niet zo dat ze nu de vrijheid hebben om alles te eten, helaas niet, maar het systeem ontzorgt wel. De reacties van het eerste jaar, dat nu afgesloten is, zijn dan ook erg positief”, aldus verpleegkundig specialist diabetes Mirjam van de Weijer.

Of de kunstmatige alvleesklier het ei van Columbus is, durft ze nog niet te zeggen. “Mensen moeten aan dit systeem wennen en er zijn ook nog best zaken die verbeterd moeten worden, maar we zijn wel hoopvol. De gemiddelde glucosewaarden van het bloed zijn bij deze groep aanmerkelijk beter en we zien ook de kwaliteit van leven verbeteren. Onze conclusie is dat sprake is van een veelbelovende innovatie en we zijn blij dat we onze patiënten hiermee een volledig nieuwe mogelijkheid kunnen aanreiken.”

Printvriendelijk