Chirurgen van het Erasmus MC spreken over een wereldprimeur. Ze hebben als eersten ter wereld een longtumor verwijderd met hulp van Augmented Reality (AR). Die techniek maakt het mogelijk tijdens een robot-geassisteerde operatie virtuele beelden van de tumor, bloedvaten en luchtwegen over de long te projecteren. ‘Zo vinden we veiliger en beter de weg in het binnenste van de patiënt.’ Augmented Reality wordt in het Nederlands vertaald als ’toegevoegde realiteit’. Er is sprake van Augmented Reality als er digitaal een extra laag informatie over de werkelijkheid wordt gelegd.
In 2020 voltrok zich een revolutie in de complexe longkankerchirurgie. Dankzij Virtual Reality (VR) lukte het om de anatomie van de long uitgebreid in kaart te brengen. De chirurg zet dan een VR-bril op en ziet voorafgaand aan de operatie exact waar in een longkwab de tumor zich bevindt. Nog geen drie jaar later hebben dezelfde chirurgen van het Erasmus MC een stap verder gezet. Ze hebben de eerste longkankerpatiënten geopereerd met Augmented Reality. Daarbij worden virtuele beelden van de long tijdens de operatie over de long geprojecteerd. Zo ziet de chirurg live waar bloedvaten en luchtwegen lopen en waar de tumor zit. Dat is met het blote oog niet altijd zichtbaar, maar voor de chirurg wel heel belangrijke informatie om de juiste route naar de tumor te bepalen. “Met AR vinden we veiliger en beter de weg in het binnenste van de patiënt”, vertelt hartlongchirurg dr. Lex Maat.
Joysticks
De chirurgen gebruikten Augmented Reality bij twee robot-geassisteerde operaties. Tijdens deze operaties staat de chirurg niet aan de operatietafel, maar zit achter een bedieningspaneel van een operatierobot. Met joysticks bedient de chirurg operatie-instrumenten die via kleine gaatjes in het lichaam van de patiënt zijn ingebracht. Op het scherm ziet de operateur wat hij of zij doet via een camera in de patiënt. Met AR kunnen over die beelden de virtuele beelden van de long gelegd worden.
“Je kunt Augmented Reality vergelijken met GPS”, vertelt onderzoeker en hartlongchirurg in opleiding dr. Amir Sadeghi. Hij en hartlongchirurg dr. Sabrina Siregar voerden de eerste twee operaties met AR uit. “Augmented Reality helpt de chirurg om preciezer te opereren. We kunnen nu bijvoorbeeld zien dat onder een bepaald stukje long een slagader loopt”, aldus Sabrina Siregar.
Veelbelovend
De eerste twee patiënten die met AR zijn geopereerd maken het goed. Het chirurgisch team is enthousiast. Amir Sadeghi: “De eerste testen waren veelbelovend. We weten nu dat de techniek in principe goed werkt. Nu moeten we de techniek verder valideren en zorgen dat het gebruiksgemak toeneemt, zodat het laagdrempeliger toegepast kan worden in eventueel klinisch onderzoek.’
Sneller en minder complicaties
Het team verwacht dat door Augmented Reality operaties sneller zullen verlopen en patiënten minder vaak complicaties, zoals bloedingen, zullen hebben. Ook is de verwachting dat beginnende chirurgen sneller leren door de techniek al vroeg in de opleiding toe te passen. “Wat de precieze meerwaarde is voor de patiëntenzorg zal in toekomstig klinisch onderzoek moeten worden uitgezocht”, legt Sadeghi uit. Hij ontwikkelt de AR-techniek verder met een team van cardiothoracaal chirurgen, technisch geneeskundigen, softwareontwikkelaars en kunstmatige intelligentie-specialisten.
