Livemuziek aan ziekenhuisbed: bewezen positief effect op herstel na operatie
Redacteur: Jan H.F. van der Heyden; jan@dommelmeander.nl; foto UMCG

Het horen van livemuziek na een operatie kan mensen helpen beter te worden. Met name oudere mensen, die soms lastiger herstellen na een operatie, kunnen hier baat bij hebben. Onder meer pijngevoelens en spanning kunnen verlaagd worden door een optreden aan het bed. Dat een opgenomen deuntje mensen kan opbeuren, is bekend. Maar een muzikant aan het bed die noten en toonhoogte direct op de patiënt en diens humeur toesnijdt, kan nog aanzienlijk meer bereiken. Dit concludeert verpleegkundige Hanneke van der Wal-Huisman met haar wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van live muziek in het ziekenhuis voor oudere chirurgische patiënten en zorgprofessionals. Ze promoveerde ermee aan de faculteit voor de medische wetenschappen van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

Tientallen keren speelden professionele en aankomende musici voor het onderzoek aan het bed van een patiënt. Er werd, op verzoek, van alles ten gehore gebracht: “Van Bach tot Coldplay”, vertelt de promovenda. En niet alleen de zieke fleurde op, de hele afdeling werd er vrolijk van. “Er is ook nog eens wat anders om over te praten dan iemands operatiewond”, aldus Hanneke.
Oudere patiënten hebben een grotere kans op complicaties. Bovendien hebben interventies die niet bestaan uit het geven van medicatie de voorkeur, vanwege het risico op bijwerkingen, zo valt in het onderzoek te lezen. ‘Muziek is zo’n interventie’.

Minder pijn

Er deden drie verschillende groepen van 60 jaar en ouder mee aan het onderzoek van Universitair Medisch Centrum Groningen. Patiënten ervoeren minder pijn als er muziek werd gespeeld. “Het lijkt erop dat muziek een positief effect heeft op het zenuwstelsel, dat betrokken is bij het herstelproces na operaties, en het voegt waarde toe aan de emotionele behoeften en ervaring van een ziekenhuisopname”, aldus het promotieonderzoek.

Van technisch naar menselijk

“Onze zorg is tot nog toe vooral heel technisch geweest. Dat is heel goed, we hebben een hoogstaande geneeskunde ontwikkeld. Maar menselijke waarden zijn een beetje op de achtergrond geraakt”, zegt Hanneke, die vanuit haar verpleegkundige achtergrond liever een holistische aanpak ziet, waarbij naar de gehele mens wordt gekeken.
Voor de musici zelf is dit werk bovendien vaak ook welkom, merkte ze. “Zo kunnen zij ook een extra toegevoegde waarde hebben, meer dan alleen de relatie tussen podium en publiek.” Ze moeten wel flexibel zijn, want de muziek moet passen bij de patiënt op dat moment. De musici vroegen bijvoorbeeld ook naar hun favoriete vakantieland, om zo tot geschikte improvisaties te komen. “Ze zijn geen jukebox. Soms wil de geopereerde opgevrolijkt worden, soms wil die ook melancholische klanken horen.”

Stressverlagend

Er werd gekeken naar de effecten van operaties bij zestigplussers. Een operatie betekent bij velen van deze senioren extra stress, niet alleen geestelijk, maar ook lichamelijk. Het lichaam ervaart zelf ook een vorm van stress als erin wordt gesneden. Het is altijd een dreun voor het zenuwstelsel en lang niet bij alle ouderen is de balans weer gauw op orde, zeker niet als ze met meer kwalen tegelijk kampen. Muziek kan dus helpen om de stress te verlagen.
Ook mensen die niet meer beter worden, kunnen er baat bij hebben, gezien de verbetering van hun geestelijk welzijn, zegt Hanneke. Wel is nog meer onderzoek nodig naar de positieve effecten van muziek, om beter in beeld te krijgen wat het effect is van verschillende interventies.

Speciaal opgeleide musici

Om de mogelijke effecten van haar ‘muziekonderzoek’ te zien, legde ze contact met het Prins Claus Conservatorium van de Hanzehogeschool Groningen. Speciaal opgeleide musici van het conservatorium speelden muziek aan bed op de afdeling chirurgie. Zij speelden meerdere dagen achter elkaar, telkens 10 tot 15 minuten per patiënt. Ze speelden één of twee stukken, afhankelijk van de wensen en/of klinische toestand van de patiënt en in nauwe samenwerking met de verpleegkundigen. De muziek bestond zowel uit repertoire van de musici als uit muziek die samen met de patiënt was bepaald.

Effect livemuziek op patiënten

In haar onderzoek ging Hanneke van der Wal het effect na op de hoeveelheid pijn die de patiënten ervoeren. Ook keek zij naar angst en de mate van ontspanning van de patiënten en naar patiënttevredenheid. Zij vergeleek de groep patiënten bij wie livemuziek aan bed werd gespeeld met een groep bij wie dit niet gebeurde.
Hanneke merkte al snel dat de livemuziek iets deed met de patiënten: “Zij voelden de eerste drie uur nadat de muziek gespeeld was, aantoonbaar minder pijn dan de groep patiënten bij wie geen livemuziek was gespeeld.” De patiënten ervaarden ook minder angst door de muziek. Verder zorgt de muziek voor meer ontspanning bij de patiënten. “Een operatie geeft stress in het lijf, wat schadelijk kan zijn voor het herstel’”, aldus de verpleegkundig onderzoekster. “De activiteit van het zenuwstelsel is te bepalen door de tijd tussen twee hartslagen te meten. Door de livemuziek ontspannen de patiënten meer en ontstaat er een betere balans in hun zenuwstelsel.”

Emotioneel welzijn verbetert

Naast de lichamelijke effecten kwam de livemuziek tegemoet aan de emotionele behoeften van oudere patiënten. Hanneke: “Ze gaven aan dat de muziek ervoor zorgde dat ze hun emoties meer konden openzetten. Niet alleen omdat de muziek afleiding geeft, maar juist ook doordat ze over andere dingen gingen praten. Deze behoeften van patiënten zijn vaak onderbelicht tijdens een ziekenhuisopname. Maar ze zijn wel degelijk van belang voor het verbeteren van hun welzijn.”

Intenser contact patiënt met verpleegkundige

Bijzonder was dat door de live gespeelde muziek ook het contact tussen de patiënt en de verpleegkundige veranderde. “Het contact intensiveerde. Door samen te kijken en te luisteren naar de muziek, maak je echt samen iets mee. Het waren soms zeer intieme momenten. Hierdoor voelden zij onderling een oprechte verbondenheid ontstaan”, aldus Hanneke.

Oog voor menselijke waarden

Hanneke van der Wal pleit ervoor livemuziek structureel onderdeel van de ziekenhuiszorg te laten zijn. “Muziek heeft duidelijk positieve effecten op zowel patiënten als zorgpersoneel. Het is  laagdrempelig inzetbaar bij een groeiende groep kwetsbare oudere patiënten. Het past helemaal in de omslag naar waardegedreven passende zorg. Hierin staat niet zozeer de genezing van de ziekte centraal, maar juist oog hebben voor de menselijke waarden.”

Als je regelmatig en graag goed nieuws leest, dan is nu een goed moment om ons te steunen. Goed Nieuws is gratis toegankelijk voor iedereen en wordt gefinancierd door lezers. Elke bijdrage, hoe groot of klein ook, geeft voeding aan onze journalistiek en verzekert de toekomst van goednieuws.be. Steun Goed Nieuws al vanaf 1 euro – het duurt maar een minuutje. Dank je.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Recente berichten

Onze sponsors

Jouw logo hier?

Goed Nieuws werkt op basis van vrijwilligers. Om onze kosten te dekken, zijn wij op zoek naar sponsors.

Herken je jezelf in de visie van Goed Nieuws en wil je sponsor worden? Neem dan contact met ons op.

Meer
berichten