Het Eindhovense Catharina Ziekenhuis is niet de enige instantie die de strijd heeft aangebonden met de grote commerciële farmaceuten over de (hoge) prijzen van geneesmiddelen. De ziekenhuisapotheker gaat eigen medicijnen op de markt brengen om op deze manier ervoor te zorgen dat medicijnen toegankelijk en betaalbaar blijven.(zie onze publicatie ‘Ziekenhuis brengt eigen medicijnen op de markt om geneesmiddelen toegankelijk en betaalbaar te houden‘)
Ook de Stichting ‘Farma ter Verantwoording’ is van mening vinden dat “onredelijk hoge prijzen van geneesmiddelen, onethisch gedrag en misbruik van marktexclusiviteit door farmaceutische bedrijven ten koste kan gaan van het algemeen belang en patiënten.” Zij heeft zelfs al een grote Amerikaanse geneesmiddelenproducent voor de rechter gedaagd.
De missie van de Stichting ‘Farma ter Verantwoording’ is om betaalbare toegang tot medicijnen voor iedereen te garanderen. De Stichting stelt het algemeen belang te dienen door te streven naar toegang tot medicijnen. Op haar website schrijft de Stichting: “Geneesmiddelen en medische technologieën worden op maatschappelijk verantwoorde en duurzame wijze beschikbaar gesteld. In dit verband hecht de Stichting waarde aan een eerlijke prijsvorming en distributie die in overeenstemming is met geschreven en ongeschreven nationale, Europese en internationale rechtsnormen.”
De stichting tracht haar doelstellingen te bereiken door advies en informatie te verstrekken aan regeringen, belanghebbenden, professionals en het grote publiek. En als dat niet helpt, wil het haar doelstellingen bereiken met juridische stappen rond te hoog geprijsde medicijnen.
De stichting ‘Farma ter Verantwoording’ is in juli 2018 opgericht als reactie op het in haar visie “onethisch spel van het farmaceutische stimuleringssysteem dat het vertrouwen van het publiek beschaamt, patiënten schaadt en de toegang tot geneesmiddelen verhindert.”
Excessieve winst
De juridische, medische en technische beleidsdeskundigen van de Stichting hebben voorbeelden verzameld van farmaceutische bedrijven die zij ervan verdenken hun monopolie te gebruiken om buitensporige prijzen voor hun geneesmiddelen te vragen. Zij onderzoekt deze en als er bewijzen van wanpraktijken worden gevonden, spant ze een zaak aan.
Zo is ‘Farma ter Verantwoording’ momenteel in een juridische strijd gewikkeld met ‘AbbVie’, een Amerikaans farmaceutisch bedrijf met het hoofdkantoor in North Chicago, Illinois. Deze onderneming staat op de zesde plaats op de lijst van grootste biomedische bedrijven qua omzet. Volgens de Stichting heeft ‘AbbVie’ van 2004 t/m 2018 het Nederlandse zorgstelsel tot wel 1,2 miljard euro te veel in rekening gebracht door excessieve winst te maken op het geneesmiddel ‘Humira’.
Civiele procedure
Daarom is de stichting vorig jaar een civiele procedure gestart bij de rechtbank in Amsterdam tegen deze farmaceut wegens het maken van buitensporige winsten op haar blockbuster medicijn ‘Humira’ (adalimumab). In de visie van ‘Farma ter Verantwoording’ is dit een ‘onrechtmatige daad’. De Stichting is van oordeel dat ‘AbbVie’ in strijd met het mededingingsrecht heeft gehandeld en mensenrechten heeft geschonden, zoals het recht op leven en recht op gezondheid.
Vertrouwen
In een schriftelijk verweer heeft ‘AbbVie’ zich op louter procedurele kwesties gericht. De farmaceut beweert onder meer dat de zaak van de Stichting niet-ontvankelijk is, omdat zij niet direct schade heeft ondervonden van het prijsbeleid van ‘AbbVie’. Het Amerikaanse bedrijf beweert verder dat de Nederlandse rechter niet bevoegd is te oordelen over de vordering tegen ‘’ AbbVie Inc’., omdat het hoofdkantoor in de Verenigde Staten is gevestigd. ‘Farma ter Verantwoording’ verwacht eind juni de uitspraak van de Amsterdamse rechtbank. De advocaten van de Stichting hebben er nog steeds vertrouwen in dat de zaak inhoudelijk zal kunnen worden behandeld.
Grenzen overschreden
Wilbert Bannenberg, arts en voorzitter van de Stichting over de juridische kwestie: “Door buitensporige winsten te maken, tot wel 68 euro per Nederlander, heeft ‘AbbVie’ de gezondheid en de toegang tot zorg van Nederlandse burgers geschaad.” De rechtszaak tegen ‘AbbVie’ gaat volgens Bannenberg over de fundamentele vraag in hoeverre farmaceutische bedrijven volledig vrij zijn de prijzen van hun geneesmiddelen vast te stellen en te handhaven. Het standpunt van ‘Farma ter Verantwoording’ is dat deze grenzen in het geval van ‘Humira’ door ‘AbbVie’ zijn overschreden
Mensenrechten-verantwoordelijkheid
Brigit Toebes, hoogleraar Gezondheidsrecht in Groningen en voorzitter van de Adviesraad van de Stichting zegt: “De farmaceutische industrie heeft veel invloed op ons welzijn en op onze gezondheid. Daarom hebben farmaceuten – naast de overheid – ook een mensenrechten-verantwoordelijkheid. Zij moeten bijdragen aan het recht op gezondheid in de samenleving. Dit betekent dat zij de betaalbaarheid van hun medicijnen moeten garanderen, en dat medicijnen niet een te grote hap uit ons zorgbudget mogen nemen waardoor de toegang tot andere zorg wordt bemoeilijkt.”
Schade verhalen
Volgens Wilbert Bannenberg, voorzitter van de Stichting ‘Farma ter Verantwoording’ mogen farmaceuten volgens de Mededingingswet winst maken, maar geen buitensporige winst. Hij is van mening dat het toezicht tekort schiet. Daarom vraagt zijn Stichting de rechtbank een uitspraak te doen over de vraag of de grote winst van ‘AbbVie’ onrechtmatig is. Mocht de rechter tot zo’n uitspraak komen, dan staat het volgens Bannenberg iedereen vrij die schade heeft geleden om die te gaan verhalen. Volgens hem volgen zorgverzekeraars met belangstelling deze juridische kwestie.
Helpen?
De Stichting ‘Farma ter Verantwoording’ is een klein team dat het opneemt tegen een van de grootste bedrijfssectoren. Kleine donaties van particulieren en organisaties helpen haar werk te ondersteunen om geneesmiddelen betaalbaar en beschikbaar te houden voor alle patiënten. Zowel regelmatige als eenmalige donaties zijn welkom en helpen ervoor te zorgen dat de Stichting farmaceutische bedrijven verantwoordelijk kan houden.
De Stichting voelt zich ook gesteund door haar ‘open brief’ te ondertekenen ter bevestiging van steun aan haar doel om geneesmiddelen voor iedereen betaalbaar en toegankelijk te maken.
Donaties aan de Stichting zijn voor Nederlanders fiscaal aftrekbaar, omdat ‘Farma ter Verantwoording’ een Stichting is met een geregistreerd (goed doel) ANBI-status.
De website van de Stichting is: https://farmaterverantwoording.nl/
