Sinds kort is in het ‘Discovery Museum’ in Kerkrade het Einstein Telescope Education Centre (ETEC) geopend. In dit centrum gaan middelbare scholieren vanaf schooljaar ’24-’25 aan de slag met een dagvullend lesprogramma dat compleet in het teken staat van de wetenschap achter de Einstein Telescope. Het ‘Discovery Museum’ is het wetenschaps- en techniekmuseum van Zuid-Nederland.

Interactief leren, zelf onderzoek doen en ervaringen delen. Dat is wat middelbare scholieren gaan doen bij een bezoek aan het ETEC. Daar leren ze over zwaartekrachtgolven, zwarte gaten en de Einstein Telescope. Ze maken kennis met de wetenschap en techniek die hierbij komen kijken. De Einstein Telescope wordt een indrukwekkend observatorium dat mogelijk in Zuid-Limburg gebouwd gaat worden. Het lesprogramma is inhoudelijk ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Maastricht en sluit aan bij de natuurkundelessen op school. Het programma kan dankzij de financiële steun van een groot aantal partners kosteloos worden aangeboden aan schoolgroepen. Per schooljaar kunnen 1000 leerlingen een bezoek brengen.

Gevarieerd programma

Vanaf begin september zijn schoolgroepen welkom voor een lesdag in het ETEC. Het programma bestaat uit de film ‘Spacetime’, waarin een bijzondere blik op het universum geboden wordt. De film verhaalt over de oneindige ruimte, waarvan we de geheimen straks met behulp van de Einstein Telescope een stukje kunnen ontrafelen. Vervolgens staat een interactief demonstratiecollege op het programma, waarin dr. Gideon Koekoek als ‘pepper ghost’ uitleg geeft over de principes achter de Einstein Telescope. Een ‘real live’ explainer licht dit toe met experimenten. In verschillende workhops wordt telkens een ander onderdeel van de Einstein Telescope onder de loep genomen, waaronder trillingen, geofysica, lasers en data. Tot slot kunnen de leerlingen de in de workshops verkregen resultaten verwerken in een creatieve presentatievorm, zoals een toneelstuk, een vlog of een podcast.

Wat is de Einstein Telescope

De Einstein Telescope is een meetstation gebaseerd op een beproefde, stille, veilige en schone techniek. Einstein Telescope meet zwaartekrachtsgolven minstens tien maal nauwkeuriger dan met de huidige detectoren ooit mogelijk zal zijn. Einstein Telescope komt zo’n 300 meter onder de grond te liggen en de drie zijden zijn elk 10 km lang.

De Einsteintheorie over zwaartekrachtsgolven kennen we al honderd jaar. Tot 2015 konden natuur- en sterrenkundigen het heelal alleen bekijken door naar radiogolven, licht of straling te kijken. Maar sinds 2015 is er ook bewijs. Op 14 september 2015 zijn zwaartekrachtsgolven voor het eerst waargenomen. Door deze eerste waarneming kunnen we het heelal op een geheel nieuwe wijze bestuderen. Met zwaartekrachtsgolven kunnen we de trillingen in de ruimte en tijd zelf waarnemen. Zo kunnen we meer leren over de onontdekte donkere delen van het heelal, en zelfs voor het eerst terugkijken tot vlak na de oerknal.

De ontdekking van zwaartekrachtsgolven vraagt om een nieuwe meetfaciliteit die deze golven extreem nauwkeurig waarneemt: de Einstein Telescope. Op 14 april 2022 heeft de Nederlandse overheid besloten met bijna een miljard euro uit het Nationaal Groeifonds een enorme impuls te geven aan de kansen om de Einstein Telescope naar Zuid-Limburg te halen.

Einstein Telescope naar Limburg?

Het puntje van Zuid-Limburg is vanwege de unieke bodemkwaliteiten, samen met het aangrenzende België en Duitsland, één van de kandidaten om de Einstein Telescoop te huisvesten. Niet alleen vanwege de rust en de stabiele bodem. Maar ook vanwege het sterke ecosysteem van kennisinstellingen en hightech bedrijven.
Het grensgebied van Nederland (Zuid-Limburg), België en Duitsland heeft de kwaliteiten om de Einstein Telescoop te huisvesten en zal daarmee enorm profiteren van de grote wetenschappelijke, economische en maatschappelijke impact die dit met zich meebrengt. De komst van de Einstein Telescoop zal een impuls geven aan de regionale economie, omdat de miljarden aan Europese investeringen over een langere periode een drievoud aan economische toegevoegde waarde zullen opleveren. Verder levert de Einstein Telescoop naar schatting 500 directe en 1150 indirecte banen op, en legt het de basis om wetenschappelijk en technisch talent te ontwikkelen en betere kansen in Limburg en Nederland te bieden.

Wanneer weten we meer?

Het is nog niet zeker dat de Einstein Telescope daadwerkelijk hier in het grensgebied ‘Euregio Maas-Rijn, gebouwd kan en gaat worden. Onderzoekers, bedrijven en overheden in Nederland, België en Duitsland verkennen op dit moment samen de mogelijkheden. Ook wordt gewerkt aan een bidbook om de technische, organisatorische en financiële haalbaarheid aan te tonen.
Ook Sardinië (Italië) heeft zich kandidaat gesteld voor huisvesting van de Einstein Telescope en werkt momenteel ook aan een haalbaarheidsstudie. Er wordt daarnaast rekening mee gehouden dat ook het Duitse Saksen zich nog meldt als derde kandidaat om de Einstein Telescope te willen bouwen.
Rond 2025 besluit een internationaal panel waar de Einstein Telescope wordt gebouwd.

Printvriendelijk