Blozen: Charles Darwin noemde het ‘de meest bijzondere en meest menselijke van alle uitdrukkingen’. Maar waarom blozen we, en wat zijn de onderliggende mechanismen? Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam onderzochten het op een opvallende manier: met karaoke.
“Blozen is een interessant fenomeen omdat we nog steeds niet weten welke cognitieve vaardigheden ervoor nodig zijn”, legt ontwikkelingspsycholoog Milica Nikolic uit. “Er is een idee in de psychologie dat teruggaat tot Darwin, die zei dat blozen optreedt wanneer we nadenken over wat andere mensen van ons denken, wat relatief complexe cognitieve vaardigheden met zich meebrengt.”
Karaoke
De wetenschappers kwamen op het idee om de geactiveerde hersengebieden te bekijken in een MRI-scanner, en tegelijk de temperatuur van de wangen te registreren – een indicator van blozen.
Als deelnemers kozen ze vrouwelijke tieners, omdat die groep erg begaan is met wat mensen van hen denken. “Het is bekend dat blozen toeneemt tijdens deze levensfase, aangezien adolescenten erg gevoelig zijn voor de mening van anderen, bang kunnen zijn voor afwijzing of geen verkeerde indruk achter willen laten”, legt Nikolic uit.
Om de bloosreactie uit te roepen, werden de deelnemers twee keer uitgenodigd in het lab. Tijdens de eerste sessie werd hen gevraagd om moeilijke karaokenummers te zingen. In de tweede sessie moesten ze die beelden van zichzelf bekijken. Tijdens beide sessies werden hun hersenactiviteit en fysiologische reacties gemeten.
Om het nog erger te maken, werd hen ook verteld dat een publiek hun opname zou bekijken. Alsof dat niet genoeg was, kregen ze ook beelden te zien van een andere deelnemer die op een vergelijkbaar niveau had gezongen, en een professionele zanger die zich voordeed als een derde deelnemer.
Het mechanisme
Zoals verwacht ontdekten de onderzoekers dat deelnemers meer bloosden tijdens het bekijken van hun eigen opnames in vergelijking met de opnames van andere deelnemers.
Maar de corresponderende hersengebieden waren wel verrassend. Blozen werd geassocieerd met verhoogde activiteit in het cerebellum (de kleine hersenen), een gebied dat vooral bekend staat om zijn rol in beweging en coördinatie. “Recent is er veel onderzoek dat suggereert dat het cerebellum ook betrokken is bij emotionele verwerking”, zegt Nikolic.
De onderzoekers vonden ook verhoogde activiteit in visuele gebieden, wat suggereert dat de video’s van het eigen zingen de aandacht van de deelnemers trokken.
Verrassend genoeg was er geen activatie in gebieden die normaal betrokken zijn bij het begrijpen van de mentale toestand van jezelf of anderen. “Op basis daarvan concludeerden we dat nadenken over de gedachten van anderen niet nodig is voor blozen”, zegt Nikolic. “Blozen kan een onderdeel zijn van de automatische opwinding die ontstaat wanneer je wordt blootgesteld aan dit soort situaties.”
Universeel fenomeen
Nikolic: “De volgende stap zou zijn om naar blozen onder verschillende omstandigheden te kijken, of misschien zelfs om het fenomeen bij jongere kinderen te onderzoeken, voordat ze de cognitieve vaardigheden hebben ontwikkeld om na te denken over de gedachten van anderen.”
Blozen is volgens de wetenschappers zo’n interessant onderzoeksonderwerp omdat het universeel is. “Er zijn zelfs mensen die een fobie ontwikkelen voor blozen, bijvoorbeeld mensen met een sociale angststoornis”, zegt Nikolic. “Wanneer we de mechanismen van blozen begrijpen, kunnen we de angst voor blozen beter aanpakken. Daarnaast is het ook interessant om meer te weten te komen over blozen in algemene zin, aangezien het vaak voorkomt in ons dagelijks leven.”
