Klinisch fysicus Coen Hurkmans van het Eindhovense Catharina Ziekenhuis en hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) verwacht dat in de gezondheidszorg een discussie op gang gaat komen over wat behandelen mag kosten. “Wat moet je wel doen, wat niet meer? Als maatschappij zouden we best mogen zien dat niet alles meer kan. Wat is waardevol, wat niet? Welke kwaliteit van leven wil je bieden tegen welke prijs? Die discussie komt nu al een beetje op gang, maar die gaat groter worden. Dit gaat echt om harde euro’s. Is een behandeling van 7.000, 70.000 of 700.000 euro voor slechts een korte verlenging van kwaliteit van leven de moeite waard? Dat eerste zal iedereen prima vinden. Dat laatste niet. Maar waar ligt de grens?”

Hurkmanswil dat kankerpatiënten minder vaak worden bestraald, maar wél met een hogere dosis. Tegelijkertijd moet nevenschade aan organen worden teruggedrongen. Zo moet de kwaliteit van behandelingen aanzienlijk verbeteren, vindt hij. “Als klinisch fysicus wil je medische technologie die beschikbaar is optimaal inzetten om zo patiënten nog beter te behandelen.” Als hoogleraar aan een technische universiteit verwacht hij veel van medische technologie. Hij geeft een voorbeeld: “Toen ik aan mijn opleiding begon moesten sommige patiënten met borstkanker of prostaatkanker zeven weken lang elke dag worden bestraald. Voor sommigen is dat nu teruggebracht naar twee weken. Dat komt doordat we met de techniek van nu veel nauwkeuriger kunnen bestralen dan vroeger. Dus kun je meer straling aan de tumor geven, zonder dat de organen rondom de tumor schade oplopen. Die zogenoemde nevenschade moet je zoveel mogelijk beperken.”

“Opmars kunstmatige intelligentie gigantisch.”

De technische vooruitgang ging in de afgelopen decennia grotendeels voorbij zonder kunstmatige intelligentie (AI). De laatste jaren is die opmars gigantisch. De klinisch fysicus verwacht er heel veel van. “Dat gaat de toekomst van radiotherapie op zijn kop zetten. AI is een prachtig middel om veel data tegelijkertijd te verwerken en daar resultaat uit te halen. Voor vakgebieden waar je over heel veel data beschikt, zoals radiotherapie, kun je razendsnel grote stappen maken.” In de praktijk krijgen nu al veel patiënten een individueel bestralingsprogramma aan de hand van AI. Hurkmans: “Het mes snijdt aan twee kanten. Door het automatiseren van de voorbereiding, de bestraling en de controle, werken radiotherapeuten en laboranten efficiënter. Dat bespaart kosten. Daarnaast verbetert de kwaliteit van de behandeling.”

Hurkmans vindt computers uitermate geschikt om bestralingsprogramma’s te maken. “Juist omdat ze veel meer data kunnen verwerken dan artsen en laboranten”, zegt hij. “Helaas moet van de EU alles dat AI doet nog door een mens worden gecontroleerd. Dat vind ik écht jammer.  Het kan niet anders dan dat dat in de komende jaren gaat veranderen. Dat systeem is niet houdbaar tot in de lengte van dagen. Als je het niet meer hoeft te controleren, kun je nog efficiënter werken.”

Veiligheid waarborgen

Hoe hij dan de veiligheid voor patiënten wil waarborgen als er geen arts is die de computers controleert? “Ik denk dan aan een soort stoplichtsysteem. AI kan van zichzelf zeggen dat iets bijna helemaal zeker is. In dat geval hoeft er wat mij betreft geen arts meer naar te kijken. En je hebt de optie dat AI het niet zeker genoeg weet; dan controleert een arts. En je hebt de ‘red flag’, waarbij AI er werkelijk niets van brouwt. Dat kan AI ook zelf bepalen en aangeven. Kortom: bij twijfel kijkt er nog altijd iemand naar. AI ontwikkelt zich in een enorm tempo en hoe sneller de ontwikkeling gaat, hoe meer het deze kant op gaat, verwacht ik.”

Printvriendelijk