Een sobere levensstijl op vlak van voeding houdt je langer in leven, maar afvallen alleen is niet voldoende. Dat stellen wetenschappers na onderzoek naar voeding, veroudering en levensduur bij muizen.
Al bijna een eeuw lang leveren studies in laboratoria interessante resultaten op die het idee ondersteunen dat ‘calorierestrictie’ en levensduur sterk op elkaar inspelen. Studies bij labdieren tonen consistent aan dat minder eten resulteert in een langer leven. Waarom dat precies zo is, en hoe we dit op mensen kunnen toepassen, blijft voorlopig nog niet helemaal duidelijk.
In het onderzoek, deze week in Nature, volgden de medewerkers van The Jackson Laboratory (JAX) nauwkeurig de levensloop van bijna duizend muizen die op verschillende diëten werden gezet.
Metabolisme
De onderzoekers kozen voor muizen die genetisch zeer verschillend zijn, zodat de studie de genetische diversiteit van mensen beter zou weerspiegelen. Dat maakt de resultaten klinisch relevanter. Het onderzoek wordt dan ook geprezen als een van de meest significante studies naar veroudering en levensduur ooit.
De conclusie is dat minder eten een grotere impact heeft op de levensduur dan periodiek vasten. Muizen op caloriearme diëten leefden immers gemiddeld langer, ongeacht hun lichaamsvet of bloedsuikerspiegel, twee markers die in verband worden gebracht met metabolisme en veroudering.
Maar er was ook een gegeven dat de wetenschappers deed opkijken: de muizen die het minst afvielen waren ook degenen die het langst leefden, ongeacht het dieet dat ze volgden.
De muizen die juist veel gewicht verloren, hadden vaak minder energie, een zwakker immuunsysteem en een kortere levensduur.
Diëten met mate
“Onze resultaten benadrukken het belang van veerkracht”, zegt Gary Churchill, hoofdonderzoeker en hoogleraar aan JAX. “De sterkste dieren behouden hun gewicht zelfs bij stress en calorierestrictie, en zij blijken ook het langst te leven. Het toont aan dat diëten met mate waarschijnlijk het beste uitpakt voor zowel de gezondheid als de levensduur.”
Churchill en zijn collega’s verdeelden de vrouwelijke muizen over vijf groepen met elk een verschillend dieet. Eén groep mocht onbeperkt eten, wanneer ze maar wilden. Twee andere groepen kregen respectievelijk 60 en 80 procent van hun normale dagelijkse calorieën, en de laatste twee groepen vastten een of twee dagen per week, maar mochten de overige dagen onbeperkt eten. De gezondheid van de muizen werd gedurende hun hele leven op regelmatige basis gecontroleerd, onder meer aan de hand van bloedafnames.
Het bleek dat de muizen die mochten eten zoveel ze wilden gemiddeld 25 maanden leefden. De muizen die periodiek vastten, leefden gemiddeld 28 maanden; zij die op een dieet van 80 procent van hun normale calorieën waren gezet, haalden 30 maanden; de strengste groep (60 procent van de calorieën) legde gemiddeld pas na 34 maanden het loodje.
Opvallend was de grote variatie binnen elke groep: sommige muizen op het strengste dieet leefden slechts enkele maanden, terwijl anderen het tot 4,5 jaar wisten uit te houden.
Stokoude oma
De onderzoekers analyseerden de gegevens nauwkeurig en ontdekten dat genetica een veel grotere rol speelt in de levensduur dan gedacht, groter zelfs dan het soort dieet dat de muizen volgden. Een aantal genetische factoren hebben een cruciale invloed op de gezondheid en levensverwachting van een individu. Het is alleen nog niet bekend welke genen dat precies zijn. Wel is duidelijk dat genetisch bepaalde veerkracht – het vermogen om gewicht, lichaamsvet en immuuncellen op peil te houden ondanks hoge stress of voedselschaarste – een belangrijke factor is voor een langer leven.
“Als je lang wilt leven, zijn er dingen die je kunt controleren om dit doel te bereiken, waaronder je dieet”, legt Churchill uit. “Maar wat je vooral wil hebben, is een stokoude oma.”
De studie zet hiermee een aantal gangbare theorieën over diëten en levensduur op losse schroeven. Factoren zoals gewicht, vetpercentage, bloedsuiker en lichaamstemperatuur verklaren het verband niet tussen minder calorieën eten en langer leven. In plaats daarvan bleken de gezondheid van het immuunsysteem en bepaalde eigenschappen van rode bloedcellen sterker gelinkt aan levensduur.
“Hoewel calorierestrictie over het algemeen goed is voor de levensduur, laten onze gegevens zien dat afvallen tijdens zo’n restrictie juist slecht is voor de levensverwachting”, maakt Churchill duidelijk. “Dus wanneer we bij menselijke studies naar medicijnen tegen veroudering zien dat mensen afvallen en een betere metabolische gezondheid hebben, is dat niet per sé een goede voorspeller van hoe oud ze worden.”
