Het intekenen van tumoren en omliggende organen van borstkankerpatiënten en het daarna opstellen van een exact bestralingsplan blijkt grotendeels automatisch en dus sneller te kunnen door het gebruik van Artificial IntelIigence (AI)-modellen, ofwel door de inzet van kunstmatige intelligentie. Op die manier blijft het net zo betrouwbaar en accuraat. Het levert flinke tijdwinst per patiënt op. Een prettige conclusie met de ontwikkelingen in de gezondheidszorg in je achterhoofd, stelt Nienke Bakx van het Eindhovense Catharina Ziekenhuis. Zij promoveerde onlangs aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) nadat zij de afgelopen jaren hiernaar wetenschappelijk onderzoek verrichtte.
Tot twee jaar geleden gebeurde dat met ‘ouderwets’ handwerk. Als de anatomie van de individuele patiënt in beeld was gebracht, kon het bestralingsplan worden gemaakt. Daarbij is het uitermate belangrijk hoe de straling het best kan worden toegediend om kankercellen te vernietigen en tegelijkertijd gezonde organen te sparen. Ook dat gebeurde handmatig.
Na een succesvolle proefperiode werd het AI-model in mei 2022 in de praktijk gebracht. Met uiteraard de kanttekening dat de radiotherapeuten en laboranten alles controleren, eventueel bijstellen en de ‘go’ geven. Ontwikkelaarster Nienke ziet dat het goed gaat. “Bij het automatisch intekenen van de organen zie je de grootste tijdswinst, zo’n 60% van de tijd. Voor het intekenen van de tumor zo’n 40%. Als je het in minuten uitdrukt, scheelt het een halfuur per patiënt.”
Naast het intekenen van tumoren en organen, kunnen AI-modellen ook worden ingezet voor het maken van het bestralingsplan zelf. Ook hier bleek de inzet van Artificial Intelligence een succes: in 74% van de gevallen kon het AI-model een bestralingsplan maken dat direct bruikbaar was. Met kleine aanpassingen steeg dit percentage naar 86%.
De geboekte tijdwinst is cruciaal voor de lange termijn, zegt Nienke. “De zorg in Nederland staat onder druk door de vergrijzing, het daarmee gepaard gaand toenemend aantal kankerpatiënten en de personeelskrapte. In veel ziekenhuizen zie je vacatures die niet gevuld worden. Het is dus broodnodig dat we daar iets aan gaan doen, want anders wordt de werkdruk te groot.”
Zorgen dat modellen relevant blijven
Het succes van de AI-modellen bij borstkanker heeft geleid tot uitbreiding naar andere soorten kanker. Zo worden de automatische intekeningen inmiddels ook toegepast bij patiënten met slokdarm- en longkanker. Hoewel deze toepassingen niet direct onderdeel waren van Nienkes onderzoek, zijn ze wel mogelijk gemaakt door de resultaten ervan. “In de praktijk zien we dat het goed werkt bij verschillende doelgebieden. Het bespaart overal tijd,” aldus Nienke.
