Een belangrijke mijlpaal in de wereldwijde zorg voor mentale gezondheid: de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een nieuwe richtlijn gepubliceerd die mensenrechten en herstelgerichte zorg centraal stelt. Daarmee biedt ze landen wereldwijd een krachtig kader om hun geestelijke gezondheidszorg fundamenteel te verbeteren.
In veel landen blijft kwalitatieve zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen vandaag nog buiten bereik. Tot 90 procent van de mensen met zware mentale problemen krijgt geen gespecialiseerde hulp. Daarnaast worden in sommige zorginstellingen nog steeds verouderde en onmenselijke praktijken toegepast, zoals fixatiebanden of gedwongen medicatietoediening.
Daar wil de WHO nu verandering in brengen met haar nieuwe richtlijn. Die legt de nadruk op het recht van elk individu op respectvolle, kwalitatieve en toegankelijke zorg. “We constateren een stijgende vraag naar mentale zorg en tegelijk zien we dat die voor veel mensen buiten bereik blijft”, zegt WHO-directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus. “Deze nieuwe richtlijn geeft regeringen een leidraad om geestelijke gezondheid te bevorderen, te beschermen en systemen zo op te bouwen dat ze iedereen ten goede komen.”
Holistische en preventieve aanpak
Wat de richtlijn extra krachtig maakt, is de brede, holistische benadering. Ze kijkt verder dan klinische zorg alleen en erkent de invloed van sociale en economische factoren zoals huisvesting, werkgelegenheid en onderwijs op mentale gezondheid. Ook de leefstijl van mensen, lichaamsbeweging en fysieke gezondheid krijgen een prominente plaats in de aanbevolen zorgmodellen.
De WHO wil met deze aanpak niet alleen behandelen, maar ook voorkomen. De richtlijn benadrukt het belang van preventiestrategieën, met oog voor de bredere leefwereld van mensen. Tegelijk wordt gestreefd naar actieve burgerbetrokkenheid bij het vormgeven van beleid en diensten, zodat die beter aansluiten bij de werkelijke behoeften.
Michelle Funk, hoofd Beleid, Wetgeving en Mensenrechten bij de WHO-afdeling Geestelijke Gezondheid en Middelengebruik, licht toe: “De nieuwe richtlijn is flexibel van opzet, zodat alle landen – of het nu gaat om lage, midden- of hoge inkomenslanden – hun aanpak van geestelijke gezondheidszorg kunnen aanpassen op basis van de nationale context en de prioriteiten.”
Waardigheid en herstel als fundament
Een krachtig aspect van deze richtlijn is de duidelijke keuze voor een persoonsgerichte en herstelgerichte zorgvisie. Het gaat niet enkel om symptoombestrijding, maar om het ondersteunen van mensen in het herwinnen van hun autonomie, sociale verbondenheid en levenskwaliteit. Voor veel mensen in zorginstellingen, waar ze vaak onder moeilijke omstandigheden leven, betekent dit perspectief op verandering en inclusie.
“Deze situatie heeft verwoestende gevolgen op hun gezondheid en welzijn,” stelt de WHO over het gebrek aan diensten en het isolement waarin velen verkeren. “Het gebrek aan diensten en ondersteuning binnen de gemeenschap bestendigt vaak hun isolement waardoor ze buitengesloten raken.”
De richtlijn kwam tot stand in samenwerking met tientallen gezondheidsexperts, psychologen en ervaringsdeskundigen van over de hele wereld. Dat onderstreept de inclusieve en realistische aanpak van dit project.
Een stap in de juiste richting
Met deze nieuwe leidraad zet de WHO een stevige stap richting een toekomst waarin geestelijke gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk, respectvol en effectief is. Voor landen betekent het een kans om achterhaalde modellen te vervangen door innovatieve systemen die wél werken – en vooral: die recht doen aan de mens achter de diagnose.
Een wereld waarin geestelijke gezondheid met zorg en waardigheid benaderd wordt, komt hiermee een stukje dichterbij.
