In Vlaanderen sterven elk jaar duizenden vogels omdat ze te pletter vliegen tegen ramen in huizen en andere gebouwen. Vogelbescherming Vlaanderen lanceert een campagne om burgers aan te zetten hun ramen meer zichtbaar te maken. De birdpen, een tekenpen met inkt die enkel voor vogels zichtbaar is, doet het werk.
Ramen en glaspartijen vormen een belangrijke doodsoorzaak van vogels. Vaak is dat omdat ze door de reflectie van struiken, bomen of wolken in het glas denken dat ze gewoon verder kunnen vliegen.
Tussen 2014 en 2024 telden de opvangcentra bijna 21.000 van zulke raamslachtoffers. Maar uit internationaal onderzoek weet men ook dat dit slechts het topje van de ijsberg is en veel gewonde vogels nooit worden gevonden, of sterven aan de gevolgen van de crash.
Merels, duiven en spechten
“Het probleem is de laatste jaren toegenomen”, zegt June Heene beleidsmedewerker en bioloog bij Vogelbescherming Vlaanderen tijdens de lancering van de birdpen in Antwerpen.“Doordat er in de bouwsector meer en meer gewerkt wordt met grote raampartijen, vallen er almaar meer slachtoffers. Het probleem beperkt zich overigens niet tot hoogbouw. Ook op lagere verdiepingen vallen er veel slachtoffers.”
Uit een rondvraag bij de leden van Vogelbescherming Vlaanderen blijkt dat meer dan de helft (52 procent) al eens een vogel tegen het raam zag of hoorde botsen. Meestal kwam het weer goed met de vogel, maar in 16 procent van de gevallen kende het verhaal een dodelijke afloop.
De vogels die in 2024 het vaakst werden binnengebracht bij een van de negen opvangcentra in Vlaanderen waren houtduiven, merels en Turkse tortels. Maar volgens de cijfers zaten ook soorten zoals de grote bonte specht, de bosuil, de appelvink of de gierzwaluw onder de slachtoffers.
Strepen of stippen
“Veel mensen willen wel iets doen, maar plakken liever niets op hun ramen”, vertelt Heene. “Markeringen aan de binnenkant van je raam zoals lamellen of hangplanten werken niet, want ze doorbreken de reflectie aan de buitenkant niet. Hoewel het een goeie poging is, heeft ook enkele vogelstickers plakken geen zin, want vogels denken dan dat ze daar langs kunnen vliegen.”
Dat is helemaal anders met de birdpen: daarmee kan je aan de buitenkant van je ramen een patroon van strepen of stippen tekenen dat onzichtbaar is voor de mens – je behoudt dus het vrije zicht naar buiten – maar wel gezien wordt door vogels. “De pen bevat ultraviolette inkt die zichtbaar is voor vogels, maar niet voor de mens”, legt Heene uit. “Belangrijk is wel om een raster te tekenen met lege ruimte ertussen van maximum 5 op 10 centimeter. Alleen zo zien vogels dat ze je hele raam moeten ontwijken.”
Vogelvriendelijke architecten gezocht
“We hopen dat er in de bouwcodex verplichtingen komen die raamslachtoffers meer helpen voorkomen”, vult Agnes Wené aan, directeur van Vogelbescherming Vlaanderen. “We doen dan ook een oproep aan architecten om al vanaf de designfase rekening te houden met manieren om vogels te sparen door bijvoorbeeld gebruik te maken van glas waar een speciale UV-coating die zichtbaar is voor vogels, opzit.”
In de birdpen ziet Vogelbescherming Vlaanderen alvast een veelbelovende oplossing voor mensen thuis. De organisatie wil de pen nu op grotere schaal testen, in allerlei situaties, weersomstandigheden en woningen.
Geïnteresseerden in een birdpen (10 euro) kunnen intekenen voor de groepsaankoop die georganiseerd wordt door Vogelbescherming Vlaanderen. Wie een pen aankoopt zal in het najaar uitgenodigd worden voor een online bevraging want de organisatie wil de lancering van de pen meteen uitbreiden met een burgeronderzoek over het effect ervan op de veiligheid van onze tuinvogels.
Deze campagne sluit naadloos aan bij de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, in het bijzonder SDG 15: Leven op het land. Door vogels te beschermen tegen raamcollisies en zo bij te dragen aan het behoud van biodiversiteit, wordt actief gewerkt aan doelstelling 15.5: het terugdringen van het verlies aan biodiversiteit en het beschermen van bedreigde soorten. Met kleine ingrepen zoals het gebruik van de birdpen kunnen burgers op een laagdrempelige manier mee het verschil maken.
